Ξένοι μέσα τους

Ξένοι μέσα τους

Οι Προμηθέας Αλειφερόπουλος και Θάνος Τοκάκης μιλούν για την παράσταση «Εμιgrέδες» όπου υποδύονται τον ΑΑ και τον ΧΧ αντίστοιχα

Ξένοι μέσα τους
Ο Θάνος Τοκάκης και ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος ανήκουν στην ίδια γενιά ηθοποιών και είναι πολύ καλοί φίλοι. Πρωτοσυναντήθηκαν θεατρικά στο «Ξύπνημα της Άνοιξης» το 2008 στο Εθνικό Θέατρο. Στα χρόνια που ακολούθησαν ο καθένας διέγραψε τη δική του πορεία στον χώρο. Φέτος αποφάσισαν να ενώσουν ξανά τις δυνάμεις τους επί σκηνής. Αυτή τη φορά σ’ ένα έργο για δύο.

«Ήταν πολύ συνειδητή επιλογή», μου λέει ο Θάνος, που συναντάω μαζί με τον Προμηθέα στο μικρό καμαρίνι της Β’ Σκηνής του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας, όπου παρουσιάζουν τους «Εμιgrέδες» του Σλάβομιρ Μρόζεκ σε σκηνοθεσία Γιολάντας Μαρκοπούλου. «Άμα δουλεύεις κάποια χρόνια, μετά αρχίζεις να ψάχνεις κάτι πιο ουσιαστικό πέρα από δυνατούς ρόλους. Ψάχνεις μια πραγματική επικοινωνία. Γιατί η σκηνή αυτό είναι ουσιαστικά. Η καλύτερη ευκαιρία που έχεις να είσαι συνειδητός», παρατηρεί ο Προμηθέας.

Στους «Εμιgrέδες» ο Προμηθέας και ο Θάνος υποδύονται τον ΑΑ και τον ΧΧ, δύο μετανάστες σε μια ξένη χώρα. Δύο ανθρώπους αποκομμένους από το περιβάλλον τους, που ζουν υπό άθλιες συνθήκες σε ένα υπόγειο. «Στο έργο ουσιαστικά βλέπουμε έναν διανοούμενο και έναν απαίδευτο εργάτη. Ο διανοούμενος διαπνέεται από μία ιδεολογία περί ισότητας οραματιζόμενος έναν ιδανικό κόσμο. Θεωρητικά είναι αντιεξουσιαστής. Κι όμως βλέπεις πώς αυτός ο άνθρωπος ασκεί εξουσία με τον χειρότερο τρόπο πάνω σε ένα μυαλό υποδεέστερο του δικού του. Και έχει πείσει τον εαυτό του ότι το κάνει αυτό στο πλαίσιο ενός πειράματος. Ισχύει όμως κάτι τέτοιο ή είναι απλά σαδιστής, αυτός που τον ενοχλεί η εξουσία;», αναρωτιέται ο Προμηθέας σχετικά με τον ΑΑ, που υποδύεται.

Κλείσιμο


«Ο δικός μου ήρωας έχει πιο αδρές γραμμές», μου λέει ο Θάνος για τον ΧΧ. «Είναι πιο ακέραιος σαν χαρακτήρας. Έχει ένα πολύ καθαρό θέλω. Και θέλει απτά πράγματα, όχι ιδέες. Ζητάει συνέχεια. Τον πετυχαίνουμε όμως στα όρια της αντοχής του. Στην πραγματικότητα έχει αρχίσει να αμφισβητεί μέσα του αυτό που πρεσβεύει, γι’ αυτό και το υποστηρίζει τόσο έντονα. Από τη στιγμή όμως που μπαίνει το “γιατί” σε μια σκέψη, αρχίζει μία προσωπική αναζήτηση».

Ο Σλάβομιρ Μρόζεκ γράφοντας αυτό το εξόχως πολιτικό έργο το 1974 δεν ενδιαφέρεται να μιλήσει κυρίαρχα για τη μετανάστευση. Για τις αντιθέσεις της ανθρώπινης φύσης μιλάει και την ιδεολογική κρίση μέσα μας. Σκιαγραφώντας δύο αρχετυπικά αντιθετικούς χαρακτήρες αναρωτιέται πού τέμνονται, τι τους χωρίζει και τι τους ενώνει σε μία εποχή που όλα καταρρέουν. «Αν βρήκαμε ένα στοιχείο πραγματικά επίκαιρο σε αυτό το έργο δεν είναι η μετανάστευση, αλλά το ότι οι ιδεολογίες καταρρέουν από παντού. Εδώ και χρόνια, αλλά πόσο μάλλον σήμερα. Πραγματικά δεν ξέρεις σε τι να πιστέψεις», σχολιάζει ο Προμηθέας.

Ο ΑΑ, τον οποίο υποδύεται, είναι το alter ego του ίδιου του συγγραφέα και είναι αυτός πάνω στον οποίο η ιδεολογική αυτή κρίση παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις. «Ο ΑΑ εκπροσωπεί με σθένος κάτι, αλλά την ίδια στιγμή έχει σοβαρές αμφιβολίες για το αν πρέπει όντως να υποστηρίζει αυτό που υποστηρίζει». Ο διανοούμενος στους «Εμιgrέδες» δεν παρουσιάζεται ως κάποιος, φύσει και θέση, καλός. Σε κάποιο σημείο του έργου λέει στον ΧΧ: «Όσο εσύ θα μένεις βόδι, εγώ θα μένω γουρούνι. Πάνε μαζί το βόδι και το γουρούνι!».

«Από εκεί ξεκινάει ο ετεροπροσδιορισμός των δύο ηρώων. Πού υπάρχει ο ένας και πού ο άλλος. Και πού τέμνονται αυτά τα δύο τρομερά άκρα», μου εξηγεί ο Θάνος και ο Προμηθέας επισημαίνει: «Είναι σαν ο ίδιος ο συγγραφέας να λέει: “Έχω μία ιδεολογία, είμαι γκρινιάρης, αλλά δεν φταίω από ένα σημείο και μετά. Αφού δεν ξυπνάτε, κάποιος θα πρέπει να γίνει αυτό που είμαι εγώ”. Θεωρώ ότι είναι το πιο σημαντικό άνοιγμα που κάνει ο ήρωας μου». «Για μένα είναι όλα σχετικά. Το πώς υπάρχουμε, το πώς επιβιώνουμε, το πόσο διατεθειμένοι είμαστε να κάνουμε σκόντο σε αυτά και στις ιδεοληψίες μας. Γιατί πιστεύω ότι είμαστε έντονα ιδεοληπτική κοινωνία», συμπληρώνει ο Θάνος.



«Τα βόδια ξυπνάνε ποτέ πραγματικά;», αναρωτιέμαι. «Νομίζω ιστορικά κατά καιρούς ταρακουνιούνται έστω στον ύπνο. Μια επανάσταση προϋποθέτει ένα ταρακούνημα, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι είναι ξύπνημα. Το ξύπνημα προϋποθέτει κάτι πιο βαθύ», μου απαντά ο Προμηθέας και συνεχίζει: «Αν ήταν ξύπνημα το κομμουνιστικό μοντέλο θα είχε πετύχει. Θα ήμασταν μία ιδανική κοινωνία. Δεν έγινε όμως αυτό, γιατί δεν ήταν πραγματικό ξύπνημα. Γιατί πάντα θα υπάρχουν οι “εξυπνότεροι” που θα καθιστούν τους άλλους σκλάβους. Κι αυτοί οι τελευταίοι που έχουν ανάγκη έναν ζυγό, γιατί έχουν ανάγκη μάλλον κάποιον να τους λέει τι να κάνουν».

«Ο ΧΧ έχει συνείδηση της σκλαβιάς του;», ρωτάω τον Θάνο. «Μας συμφέρει στο έργο να μην έχει. Μας συμφέρει όμως επίσης να βρίσκεται στο σημείο που να ψάχνει το γιατί, να είναι λίγο πριν συνειδητοποιήσει δηλαδή τη σκλαβιά του», μου λέει. Και στην Ελλάδα σήμερα πώς μεταφράζεται αυτό κοινωνικά; «Αν ρωτήσεις τους Έλληνες μπορεί να μην σου πουν ότι είναι σκλάβοι, αλλά θα σου πουν ότι είναι κορόιδα. Νομίζω ειδικά οι Έλληνες είναι κοντά σε αυτή τη συνειδητοποίηση με όλα αυτά που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια», σχολιάζει ο Προμηθέας και επικαλείται την εμπειρία του από το εξωτερικό, όπου δούλεψε για δύο χρόνια.

«Έξω όταν δίνεται μία εντολή ο άλλος τρέχει απευθείας. Δεν το σκέφτεται δεύτερη φορά, απλά το εκτελεί όσο καλύτερα μπορεί. Η πρώτη αντίδραση του Έλληνα πάλι όταν ακούει μία εντολή είναι “Δεν μας παρατάς!” (αλλιώς το λένε, απλά το θέτω κομψά). Αυτό δημιουργεί μία καθυστέρηση στο κομμάτι της δουλειάς, αλλά κοινωνικά αποκαλύπτει μία ανάγκη για ελευθερία, για την απουσία αφεντικών. Αυτό φυσικά ώθησε την οικονομία μας στην καταστροφή, γιατί όλοι θέλανε να γίνουν αφεντικά του εαυτού τους. Αλλά έχουμε μεγαλύτερη συνειδητοποίηση της σκλαβιάς μας από ότι έχουν στην Ευρώπη και την Αμερική, που για μένα το ίδιο σκλάβοι είναι».

Τους ρωτάω πού τοποθετούν οι ίδιοι τους εαυτούς τους. Πιο κοντά στον ΑΑ ή πιο κοντά στον ΧΧ; «Εγώ, όσον αφορά τον τρόπο που επικοινωνεί, πιο πολύ ταιριάζω με τον ΑΑ», μου λέει ο Θάνος. «Κι εγώ», προσθέτει ο Προμηθέας, αλλά διευκρινίζει: «Ωστόσο δεν παύουμε να είμαστε και εργάτες, που προσπαθούμε να επιβιώσουμε. Οπότε ταξικά είμαστε σίγουρα πιο κοντά στον XX».

Όσο για το πόσο τους επηρέασε στην παράσταση τους όλη αυτή η προσφυγική κρίση, που ολοένα και γιγαντώνεται, ο Προμηθέας και ο Θάνος είναι εξαιρετικά σαφείς. «Φυσικά και δεν το είχαμε στο μυαλό μας ότι θα συνέβαινε όλο αυτό, αλλά νομίζω δεν τολμάω καν να μπω στη θέση των προσφύγων σήμερα. Είναι αδιανόητο», μου λέει ο Θάνος και ο Προμηθέας καταλήγει: «Είναι σχεδόν ανήθικο να ισχυριστούμε ότι μπορούμε πραγματικά να νιώσουμε αυτό που βιώνουν αυτοί οι άνθρωποι, που δεν έχουν πατρίδα. Οι συζητήσεις που κάναμε ήταν περισσότερο σε σχέση με τα όνειρα, τις προσδοκίες και την πραγματικότητα και όχι τόσο με την απουσία της πατρίδας. Ψάξαμε να βρούμε τη δική μας προσωπική σύνδεση με αυτούς τους ήρωες. Με πράγματα όχι τόσο τραγικά, όσο με πράγματα που έχουν να κάνουν με τη ματαίωση των δικών μας ονείρων».
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ειδήσεις Δημοφιλή Σχολιασμένα
ΔΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Δείτε Επίσης