Μια πυξίδα για την Ευρώπη από τη… Βοστώνη

Καθώς λόγος πολύς γίνεται για τον φιλελευθερισμό στις μέρες μας, το νέο βιβλίο του γνωστού καθηγητή πολιτικών επιστημών Κώστα Λάβδα προσφέρει ταυτόχρονα μια συστηματική κριτική των δογματικών εκδοχών του φιλελευθερισμού και μια εξίσου συστηματική πρόταση για το μέλλον του. O κ. Λάβδας βρίσκεται αυτήν την περίοδο στη Βοστώνη των Ηνωμένων Πολιτειών, ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Tufts, διδάσκοντας Πολιτικές Επιστήμες. Αν και έχει περάσει –με όρους πανεπιστημιακούς- στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, εν τούτοις παραμένει αφοσιωμένος ευρωπαϊστής.

Υποστηρίζει διεξοδικά τη θέση ότι ο φιλελευθερισμός είναι αναγκαία συνθήκη για τη δημοκρατία αλλά ταυτόχρονα παραμένει εύθραυστος όσο δεν αντλεί κριτήρια και στοιχεία τόσο από τον πραγματισμό ως φιλοσοφικό ρεύμα και στάση ζωής όσο και από την παλαιότατη ευρωπαϊκή πολιτική παράδοση του ρεπουμπλικανισμού. Για να ηγεμονεύσει, ο φιλελευθερισμός οφείλει να αντλήσει και από τα δυο αυτά ρεύματα, εξηγεί ο συγγραφέας, αλλά με αναλογίες και τρόπους που εξαρτώνται από το συγκείμενο και τη συνάφεια.

Πέρα από τα κεφάλαια που ανατέμνουν την εξελικτική πορεία και τις ιστορικές οσμώσεις του φιλελευθερισμού, ο συγγραφέας αναλύει και τις συνέπειες της απουσίας του: η απουσία του φιλελευθερισμού, μας λέει, γεννάει τέρατα που απειλούν την ίδια τη δημοκρατία. Εκεί που ο φιλελευθερισμός δεν αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο της πολιτικής κουλτούρας και της πολιτικής παιδείας, επωάζονται αυγά πολλών και φαινομενικά διαφορετικών φιδιών. Στην Ευρώπη σήμερα, τα ρεύματα που ο Λάβδας ονομάζει αυταρχικό εθνοφασισμό και λαϊκιστικό αριστεροφασισμό, απειλούν να καταστρέψουν το πολιτικό οικοδόμημα της δημοκρατικής, ανεκτικής συμβίωσης που χτίστηκε με κόπο στην μεταπολεμική περίοδο. Η δυναμική και των δυο αναπτύσσεται ιδιαίτερα όπου είναι ασθενής η επιρροή του φιλελευθερισμού.

Ο Λάβδας υποστηρίζει πως η πρόκληση που ο φιλελευθερισμός οφείλει να αντιμετωπίσει ανάγεται τελικά –αν και με διαφορετικές μορφές– στη διαπραγμάτευση των σχέσεων και των ισορροπιών μεταξύ πολιτειακών καθηκόντων και ατομικής ελευθερίας. Για να προσφέρει απαντήσεις στις σημερινές προκλήσεις, ο φιλελευθερισμός θα πρέπει να είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμος να διαπραγματευτεί τις σχέσεις αυτές με πραγματιστική ευελιξία: μόνον έτσι θα μπορέσει να επιβιώσει ως ένας φιλελευθερισμός του μέλλοντος, τον οποίο ο Λάβδας αποκαλεί «φιλελευθερισμό για τα κοινά».



Το βιβλίο του κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Παπαζήση» και έχει τίτλο «Φιλελευθερισμός των Πολιτών: Εξελικτική Αναζήτηση με Ρεπουμπλικανική Πυξίδα».