Ηρακλής Ρούπας

Καθίσταται επιτακτική ανάγκη ο σχεδιασμός της ανάπτυξης να δημιουργήσει νέα δομή προσέγγισης της επιχειρηματικότητας. Τόσο από πλευράς υποστήριξης και υλοποίησης των αναπτυξιακών προγραμμάτων (ΕΣΠΑ), αλλά και χρήσης των κονδυλίων του Αναπτυξιακού Ταμείου, όσο και από πλευράς μίας διαφορετικής μορφής συλλογικότητας και συμμετοχικότητας των εργαζομένων στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Αυτά βέβαια στην περίπτωση που οι τράπεζες ανακτήσουν επιτέλους τον πραγματικό τους ρόλου στο αναπτυξιακό γίνεσθε.

Ως βασικό αναπτυξιακό αξίωμα τίθεται ο επανασχεδιασμός της λειτουργίας του ΕΣΠΑ καθώς και η στρατηγική κατανομής και προγραμματισμού της διάθεσης των κονδυλίων του Αναπτυξιακού Ταμείου. Απαιτούνται  βήματα σύμφωνα με τις επιταγές της αγοράς, αλλά και της ανάγκης συνολικής αναδιάταξης της παραγωγικής στόχευσης της χώρας. Κυρίως, απαιτείται αίσθηση του γεγονότος ότι η συνολική προσπάθεια  «δημιουργίας» ή ανασύνθεσης της επιχειρηματικότητας σε νέα βάση, απαιτεί φιλοσοφική επαναπροσέγγιση με βασικό συστατικό την συμμετοχή στην παραγωγή πλούτου, όσο το δυνατόν μεγαλύτερων τμημάτων της οικονομίας και της κοινωνίας.

Αν δεν μπορέσει το «νέο επιχειρείν» να συμβάλλει στον αναγκαίο «κοινωνικό και επαγγελματικό μετασχηματισμό», τότε πολύ φοβάμαι πως το εγχείρημα της ανάπλασης της οικονομίας είτε θα τελματώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, είτε ο μετασχηματισμός θα αναδείξει μία νέα μορφή συγκεντρωτισμού προς όφελος μόνον λίγων. Μία εξέλιξη που δεν αντιμετωπίζεται ως πιθανότητα από την έκθεση Πισσαρίδη.

Οι καιροί απαιτούν την ανάδειξη δημιουργικών δομών με ριζοσπαστικά και αποτελεσματικά κίνητρα. Κάθε πολίτης, άρα κάθε εργαζόμενος  πρέπει να αισθάνεται ότι του παρέχεται η δυνατότητα συμμετοχής στις οικονομικές διεργασίες. Κατ΄επέκταση είναι καιρός ο επιχειρηματικός κόσμος να συμβάλλει ουσιαστικά στην διαμόρφωση μία κουλτούρας συλλογικότητας στο επιχειρείν. Η διαμόρφωση «ειδικής κουλτούρας» μέσω της πρόσκλησης των εργαζομένων να συμμετάσχουν ως εταίροι σε κάθε νέο εγχείρημα, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρωτοποριακό πεδίο ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας.

Αρκεί μόνον μικρή συμμετοχή των εργαζομένων σε κάθε επιχείρηση για να αλλάξει η δομή των κινήτρων, αλλά και η σχέση με την εργοδοσία, δίνοντας κατά τον τρόπο αυτό δυνατότητα μετατόπισης του βάρους του μισθολογικού κόστους προς έναν συνδυασμό μισθού και συμμετοχής στα κέρδη. Ειδικά σήμερα που οι εργασιακές σχέσεις μπαίνουν κάτω από μία νέα οπτική που δεν παρέχει πλήρη προστασία στους εργαζόμενους. Η σταδιακή κατοχύρωση των δικαιωμάτων μειοψηφίας επιτρέπει στους εργαζόμενους να αισθάνονται πραγματικά συμμέτοχοι στην όποια θετική εξέλιξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας που στηρίζουν. Με βάση μία τέτοια συλλογιστική, η πολιτεία θα μπορούσε – ως οφείλει- να παρέχει διακριτά κίνητρα στους επιχειρηματίες που θα ασπασθούν την «νέα δράση επιχειρηματικότητας».

 Με την νέα αυτή προσέγγιση, όχι μόνον διαμορφώνεται πεδίο να αφυπνισθεί η παραπαίουσα ανταγωνιστικότητα, αλλά κυρίως να δημιουργηθεί μία νέα γενιά εργαζομένων με εξορθολογισμένες «παρεμβατικές» αντιλήψεις και διάθεση παρέμβασης όχι για την προαγωγή ανούσιων διεκδικήσεων μίας συγκεκριμένης «συνδικαλιστικής παιδείας», αλλά για την ουσιαστική ισχυροποίηση της παραγωγικής προοπτικής τόσο της επιχείρησης, όσο και του εργατικού δυναμικού. Ενός εργατικού δυναμικού μεγάλο μέρος του οποίου χρειάζεται κίνητρα επανεκπαίδευσης και επανένταξης στην «σύγχρονη αναπτυξιακή» πραγματικότητα.

Η κρίση της πανδημίας θα μας βρει με νέες συνήθειες ως προς το εργασιακό περιβάλλον. Θα έχει δημιουργήσει όμως και χιλιάδες ανέργους που μέχρι πρότινος λειτουργούσαν ως μικροεπιχειρηματίες. Χιλιάδες παραγωγικών ατόμων που χρόνια τώρα επιχειρούσαν εκτός της εργασιακής σιγουριάς, αντιμετωπίζοντας και ξεπερνώντας κρίσης της καθημερινότητας. Αυτή την κρίσιμη μάζα δεν πρέπει να την χάσει η οικονομία ή να την κρύψουμε πίσω από ένα εικονικό παραπέτασμα επιδομάτων και άλλης μορφής στηρίξεων.

Αυτή η κρίσιμη μάζα πρέπει να ενισχυθεί για την ανάδειξη κοινών δράσεων – ως μορφή συνεταιρισμού- και κοινών χρηματοδοτήσεων για μία νέα επιχειρηματική αρχή. Ως μία εναλλακτική προσέγγιση, η παροχή ουσιαστικών κινήτρων σε μεγαλύτερου μεγέθους επιχειρηματίες να συμμετέχουν ή να στηρίζουν όσους δεν μπορούν να ανοίξουν μετά την πανδημία, αλλά γνωρίζουν από δημιουργική επιχειρηματικότητα.

Από εδώ και στο εξής οι προτάσεις πολιτικής πρέπει να διέπονται από αρχές που να τις αιτιολογούν. Αλλά και πολιτικής εκτός της πεπατημένης. Η παραπάνω προτάσεις αναδεικνύουν το γεγονός πως παρά την παθογένεια του κράτους, η κρίση απαιτεί το ταχύτερο, μετασχηματισμό αντιλήψεων και ενεργειών προκειμένου να επιτελέσει κάποτε τον ρόλο του συντονιστικού και όχι παρεμβατικού ή διαχειριστικού παράγοντα. Κατά τον τρόπο αυτό προάγεται ευκολότερα η καινοτομία, ενώ θα υποστηρίζονται ουσιαστικότερα αναπτυξιακές ιδέες.

Ο ρόλος του Δημοσίου στο νέο αφήγημα καθοριστικός. Όμως, η άμεση αναμόρφωσή του απαιτεί χρόνο και εξάλειψη παθογενειών. Ο ρόλος του πλέον – σε αντίθεση με τις ιδέες της περασμένης δεκαετίες  - πρέπει να επανασχεδιασθεί με σταδιακή εστίαση στους τομείς εκείνους που μπορούν να αποδώσουν άμεσα .  Στόχος η διαμόρφωση αυτής ακριβώς της νέας κουλτούρα σε κάθε επίπεδο, που θα σηματοδοτήσει την ανάταξη της επιχειρηματικότητας και κατ΄επέκταση της ανάπτυξης χωρίς την επίφαση της «δημιουργικής καταστροφής» που πολλοί οικονομολόγου ευαγγελίζονται.