Σταύρος Λυγερός

Με το καλημέρα, λοιπόν, η υποδοχή του Τούρκου προέδρου από τον Έλληνα ομόλογό του στο Προεδρικό Μέγαρο εξελίχθηκε σε online αντιπαράθεση, δεδομένου ότι ο Ερντογάν δεν είχε άλλη επιλογή από το να πει δημοσίως αυτά που είχε προετοιμάσει να πει στον Τσίπρα πίσω από τις κλειστές πόρτες.

Η επίσκεψη «στράβωσε» από τα όσα είπε ο Τούρκος ηγέτης στη συνέντευξή του στον Σκάι. Απαντώντας στις δημοσιογραφικές ερωτήσεις επανέλαβε τις πάγιες θέσεις της Άγκυρας, γεγονός που προκάλεσε νευρικότητα στην Αθήνα. Είναι ενδεικτικό ότι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος υποχρεώθηκε να προβεί σε δήλωση, η οποία κινήθηκε σε διαφορετικό μήκος κύματος από τις προηγούμενες σχετικές δηλώσεις του και αποτύπωσε τη δυσαρέσκεια του Μαξίμου.

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επέλεξε να δώσει με το καλημέρα τις ελληνικές απαντήσεις στους τουρκικούς ισχυρισμούς. Αναμφιβόλως, ο τρόπος που εξελίχθηκε η υποδοχή στο Προεδρικό Μέγαρο είναι καινοφανής. Δεν έχει υπάρξει κάτι ανάλογο στο παρελθόν. Προφανώς, ο Παυλόπουλος εμπνεύσθηκε από τον προκάτοχό του Κωστή Στεφανόπουλου κατά την επίσκεψη του προέδρου Κλίντον στην Αθήνα. Μόνο που τότε είχαν ολοκληρωθεί οι ελληνοαμερικανικές συνομιλίες και η ιστορική ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας έγινε στο πλαίσιο της προσφώνησής του στο δείπνο, παρουσία και του πρωθυπουργού.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Παυλόπουλος είχε ενημερώσει την κυβέρνηση πως θα έδινε μία πρώτη απάντηση, αλλά ούτε το Μέγαρο Μαξίμου ούτε το υπουργείο Εξωτερικών ανέμεναν πως τα πράγματα θα εξελίσσονταν έτσι όπως εξελίχθηκαν. Στην πραγματικότητα, η δημόσια αντιπαράθεση σφράγισε την επίσκεψη Ερντογάν και οριοθέτησε εξαρχής και τις συνομιλίες Τσίπρα-Ερντογάν. Με τον τρόπο αυτό δεν άφησε κανένα περιθώριο για ελιγμούς και αναζήτηση κοινών τόπων.

Αυτός είναι ο λόγος που –σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες– η κυβέρνηση αιφνιδιάστηκε και δυσφόρησε με τον χειρισμό του Προέδρου της Δημοκρατίας. Δεν είχε, βεβαίως, κανένα περιθώριο ούτε να εκφράσει τη δυσφορία της, ούτε πολύ περισσότερο να διαφοροποιηθεί από τη γραμμή Παυλόπουλου. Επί της ουσίας, άλλωστε, δεν διαφωνεί. Απλώς, δεν ήθελε η επίσκεψη ουσιαστικά να εγκλωβισθεί εξ αρχής σ’ ένα ανελαστικό πλαίσιο.

Από τη στιγμή, άλλωστε, που ο Έλληνας πρόεδρος εξέθεσε δημοσίως και με ξεκάθαρο τρόπο τις ελληνικές θέσεις ήταν δεδομένο πως ο Τούρκος ομόλογός του θα απαντούσε αναλόγως. Και θα εξέθετε τις γνωστές τουρκικές θέσεις για όλο το φάσμα των διμερών προβλημάτων. Ο Ερντογάν, μάλιστα, φρόντισε να διευκρινίσει πως δεν θα έλεγε αυτά που είπε εάν δεν υποχρεωνόταν. Με τον τρόπο αυτό επέρριψε την ευθύνη για την εξέλιξη στον χειρισμό του Παυλόπουλου.

Είναι αξιοσημείωτο ότι αμέσως μετά, η προσφώνηση Τσίπρα και η αντιφώνησηΕρντογάν στο Μέγαρο Μαξίμου κινήθηκαν σε πολύ διαφορετικό μήκος κύματος. Εκεί κυριάρχησε η ρητορική περί της ανάγκης προσέγγισης και όχι η αντιπαραθετική έκθεση των εκατέρωθεν εθνικών θέσεων.

Όταν, όμως, μετά τις μακρές συνομιλίες οι δύο ηγέτες εμφανίσθηκαν για την κοινή συνέντευξη Τύπου δεν είχαν περιθώρια να ξεφύγουν από το πλαίσιο που διαμόρφωσε η αντιπαράθεση στο Προεδρικό Μέγαρο. Ο Ερντογάν δεν μπορούσε να πάρει πίσω αυτά που είχε πει ξεκάθαρα πριν τρις ώρες. Αλλά ούτε και ο Τσίπρας μπορούσε να εμφανισθεί ότι μασάει τα λόγια του. Η σύγκριση με τον ξεκάθαρο λόγο του Παυλόπουλου θα ήταν καταλυτική και απολύτως επιβαρυντική πολιτικά γι’ αυτόν.

Έτσι, η κοινή συνέντευξη Τύπου εξελίχθηκε σε έναν δεύτερο γύρο δημόσιας αντιπαράθεσης. Εγκαινιάσθηκε, έτσι ένας τρόπος διπλωματίας με ανοικτά χαρτιά, ο οποίος μάλλον δεν ήταν στις προθέσεις κανενός, αλλά τελικώς μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμος. Τουλάχιστον, έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, διέλυσαν τις υπαρκτές αυταπάτες και στο ελληνικό πολιτικό σύστημα και στην ελληνική κοινή γνώμη.