Νίκος Φελέκης

Μέχρι και πριν από μερικές εβδομάδες υπήρχαν, έστω κάποιες λίγες, αμφιβολίες για τη διάρκεια της κυβερνητικής συγκατοίκησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛ. Κομματικά στελέχη, βουλευτές, ακόμη και υπουργοί ένιωθαν άβολα να υπερασπίζονται, και μάλιστα στο όνομα της μνημονιακής ευταξίας, τη συνεύρεση της ριζοσπαστικής Αριστεράς με την εθνικολαϊκιστική Δεξιά. Ορισμένοι στο παρασκήνιο ήγειραν και ενστάσεις για τη συνέχιση του περίεργου, είναι η αλήθεια, αυτού γάμου.

Πλέον δεν υπάρχει ούτε ένας στον ΣΥΡΙΖΑ που να εισηγείται το διαζύγιο με το κόμμα του Πάνου Καμμένου. Από τη στιγμή που, μετά το Ποτάμι, έχει εκλείψει κάθε πιθανότητα συνεργασίας και με το ΠΑΣΟΚ, ο πρωθυπουργός εκ των πραγμάτων, όπως παραδέχονται ακόμη και οι διαφωνούντες με το Μαξίμου, είναι αναγκασμένος να συνεχίσει μέχρι τέλους αγκαζέ με τον υπουργό Αμυνας. «Η διατήρηση της δεδηλωμένης και της κυβερνητικής σταθερότητας εφεξής εξαρτάται αποκλειστικά από τον Πάνο Καμμένο», παραδέχεται πρώην υπουργός και ιστορικό στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος μέχρι πρότινος ήταν από αυτούς που εισηγούνταν στον Αλέξη Τσίπρα να κάνει άνοιγμα στη Δημοκρατική Συμπαράταξη και να προτείνει στη Φώφη Γεννηματά να πάρει τη θέση του Καμμένου στην κυβέρνηση. Βεβαίως, στον ΣΥΡΙΖΑ αναγνωρίζουν ότι το, έστω αναγκαστικό, σφιχταγκάλιασμα με τον Καμμένο ενδέχεται να αποβεί θανατηφόρο, αν στην υπόθεση του «Noor 1» υπάρξουν αποκαλύψεις που εμπλέκουν τον υπουργό Αμυνας με ακόμη πιο δυσάρεστο τρόπο. Οι διαβεβαιώσεις όμως της ηγεσίας προς τους βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας είναι ότι «οι εξελίξεις δεν θα δικαιώσουν την αξιωματική αντιπολίτευση και ούτε θα επηρεάσουν τη συνοχή και τη σταθερότητα της κυβέρνησης».

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ελπίζουν οι επιπτώσεις στην πολιτικοεκλογική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ να είναι περιορισμένες και πρόσκαιρες. Αυτό όμως που θέλουν κυρίως ο πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του είναι να μη χαλάσει το θετικό κλίμα που αρχίζει και διαμορφώνεται στην οικονομία μετά το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης. Τα μηνύματα που έχει το οικονομικό επιτελείο από τον επιχειρηματικό κόσμο αλλά και τις διεθνείς αγορές είναι ενθαρρυντικά. Ο τουρισμός, οι εξαγωγές, η μεταποίηση, η ενέργεια και τα τρόφιμα αποτελούν πηγές ισχυρής κερδοφορίας για όσες εταιρείες του ιδιωτικού τομέα άντεξαν στην κρίση, ενώ αναμένεται να συμβάλουν και στην αύξηση του ΑΕΠ, που, μαζί με τις επενδύσεις, λογίζονται ως η μόνη εγγύηση για να επιτευχθεί ο Νο1 στόχος: ο περιορισμός της ανεργίας. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε την πτώση της τιμής των ομολόγων και την άνοδο των μετοχών στο Χρηματιστήριο, που θεωρείται ο σηματωρός  στην αλλαγή της συμπεριφοράς των ξένων επενδυτών όσον αφορά την Ελλάδα και τις ευκαιρίες που διαβλέπουν να αναδύονται.

Τα οικονομικά και πολιτικά δεδομένα 

Σύμφωνα με έγκυρους αναλυτές, η κυβέρνηση Τσίπρα βρίσκεται ενδεχομένως σε καλύτερη θέση απ’ ό,τι αυτή του Σαμαρά το καλοκαίρι του 2014, όταν υπήρχαν σημάδια ανάκαμψης της οικονομίας και εξόδου από την κρίση. Και ο λόγος -εκτός από την ενσωμάτωση του ΣΥΡΙΖΑ στο κυρίαρχο, εγχώριο και ευρωπαϊκό σύστημα εξουσίας- είναι ότι αφενός δεν έχει μπροστά της, μέχρι και το τέλος της τετραετίας, κάποιο ανυπέρβλητο πολιτικό εμπόδιο, όπως ήταν τότε η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, και αφετέρου σε περίπτωση πολιτικής αλλαγής την κυβερνητική σκυτάλη αναμένεται να πάρουν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Ν.Δ., που διάκεινται φιλικά στην επιχειρηματικότητα, στους ξένους επενδυτές και την τρόικα, και όχι όπως το 2015 όπου η εναλλακτική ήταν «ο κόκκινος Αλέξης και οι κομμουνιστογενείς του ΣΥΡΙΖΑ».

Τα δημοσιονομικά και οικονομικά δεδομένα διαμορφώνονται καλά για την κυβέρνηση. «Υπό την προϋπόθεση βεβαίως», όπως μας λέει διακεκριμένος παράγων του δημόσιου βίου, «ότι θα υλοποιήσει τα συμφωνηθέντα με τους δανειστές, θα συνεχίσει να βαδίζει τον δρόμο του πραγματισμού και θα έχει ως βασικό μέλημά της τις επενδύσεις και την ανάπτυξη και όχι τις ιδεοληψίες του παρελθόντος, και δη της βαρουφακικής περιόδου».

Φυσικά, μπορεί τα δεδομένα, υπό προϋποθέσεις, να διαμορφώνουν συνθήκες οικονομικής και επιχειρηματικής σταθερότητας, όμως τα πολιτικά πράγματα -όπως τα καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις, με τελευταία τις εξαμηνιαίες τάσεις της MRB- δεν είναι σύμμαχος της κυβέρνησης. Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως συνομολογούν και κυβερνητικά στελέχη, από άποψη εκλογικής επιρροής έχει επιστρέψει στον Μάιο του 2012. Το ποσοστό του βρίσκεται στην περιοχή του 16%-17%, ενώ το καθαρό, χωρίς αναγωγές, ποσοστό της Ν.Δ. είναι 28%-29%, όσο δηλαδή είχε πάρει τον Ιούνιο του 2012. Αυτός είναι και ο λόγος που παρά τα όσα λέγονται από ορισμένους δεν πρόκειται να στηθούν κάλπες εντός του 2017.

Στο Μαξίμου γνωρίζουν ότι ο αρνητικός απόηχος από τα επαχθή μέτρα που ψηφίστηκαν για να κλείσει η αξιολόγηση δεν πρόκειται να σβήσει τους επόμενους έξι μήνες, ούτε θα καταλαγιάσει η δυσαρέσκεια των μικρομεσαίων από τα κεσάτια στην αγορά, των ελεύθερων επαγγελματιών από την αύξηση της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών, των συνταξιούχων από τις περικοπές, αλλά και των υπόλοιπων κατηγοριών από τη μείωση του αφορολόγητου. Εκλογές, λοιπόν, μέσα στο το 2017 δεν υπάρχουν -ή καλύτερα δεν είναι- στα σχέδια του Τσίπρα. Υπάρχει όμως ανασχηματισμός - πιθανότατα τον Νοέμβριο, έναν χρόνο μετά τον προηγούμενο. Και ενδεχομένως, όπως και το 2016, αμέσως μετά το κομματικό συνέδριο.

Τα σενάρια των εκλογών 

Μπορεί το επικείμενο συνέδριο, οργανωτικά, να μην υποκρύπτει αναταράξεις επειδή δεν έχει εκλογές κομματικών οργάνων, ειμή μόνον αλλαγές στο καταστατικό του κόμματος, όμως ο Τσίπρας θα θελήσει να το αξιοποιήσει με την ψήφιση ενός πολιτικού ντοκουμέντου που θα περιγράφει τη νέα φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ, τις κοινωνικοπολιτικές του συμμαχίες, το άνοιγμα των οργανώσεων στην κοινωνία, και ιδιαίτερα στον κόσμο της Κεντροαριστεράς, και τη μετεξέλιξή του από κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς σε βασικό φορέα της ευρύτερης προοδευτικής παράταξης. Μάλιστα, σύμφωνα με τις πληροφορίες, οι αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα θα πιστοποιούν τις αλλαγές και την πολιτική αμφίπλευρης διεύρυνσης που σχεδιάζει ο Αλέξης Τσίπρας. Ηδη, όπως λένε συνεργάτες του πρωθυπουργού, αναζητούνται εκείνα τα πρόσωπα εκτός των ορίων της Κουμουνδούρου, των οποίων η συμμετοχή στο Υπουργικό Συμβούλιο θα επισφραγίσει τη μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ από μικρό αριστερόστροφο κόμμα διαμαρτυρίας σε κυβερνώσα Αριστερά.

Αν το 2017 δεν έχουμε εκλογές, όπως επιθυμεί και παντί τρόπω επιδιώκει να επιβάλει η αξιωματική αντιπολίτευση, το ερώτημα που ανακύπτει είναι: πότε θα στηθούν οι κάλπες; Σίγουρα όχι τον Σεπτέμβριο του 2019. Ο πρωθυπουργός δεν θέλει να χάσει το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού. Οι εισηγήσεις που υπάρχουν στο συρτάρι του πρωθυπουργικού γραφείου είναι δύο. Η μία που προκρίνει τον Ιούνιο του 2018, δύο μήνες πριν από τη λήξη του μνημονίου, και η άλλη τον Οκτώβριο, δηλαδή αμέσως μετά. Οσοι τάσσονται υπέρ της πρώτης το κάνουν επειδή φοβούνται ότι το ΔΝΤ θα ζητήσει και πρόσθετα μέτρα προκειμένου να συναινέσει στη λήξη της επιτροπείας τον Αύγουστο. Θέλουν να αποφύγουν τις αποκρατικοποιήσεις των επιχειρήσεων και τις μειώσεις μισθών, όπως τις έχει περιγράψει προ τριμήνου σε ομιλία του στην Οξφόρδη ο Πολ Τόμσεν, ο οποίος, μεταξύ άλλων, διαπίστωνε αφενός ότι «τα μισά κράτη της Ευρωζώνης έχουν μισθούς και συντάξεις χαμηλότερους από την Ελλάδα» και αφετέρου «η Ελλάδα θα χρειαστεί ακόμα πολλά χρόνια βοήθεια από τους Ευρωπαίους εταίρους», ενώ για να αποκατασταθεί το ΑΕΠ στα προ κρίσης εποχής «θα χρειαστούν 20 χρόνια». Το επιχείρημά τους είναι αφενός ότι οι πολίτες με την ψήφο τους αγοράζουν προσδοκίες και όχι δεδομένα -την έξοδο δηλαδή από τα μνημόνια-, αφετέρου στα υπέρ της κυβέρνησης θα λογίζεται, λένε, και το γεγονός ότι η χώρα μέχρι τον Ιούνιο του 2018 θα έχει βγει, δοκιμαστικά, δύο φορές στις αγορές, και πιθανότατα -με τη βοήθεια και του οίκου Rothschild- με επιτυχία.

Η δεύτερη εισήγηση θέλει να... πουλήσει προεκλογικά την έξοδο από το μνημόνιο: «Οι άλλοι σας έβαλαν στα μνημόνια και εμείς σας βγάλαμε» θα είναι το βασικό σύνθημα και θα επιζητείται η ψήφος με το πασοκικό «για καλύτερες μέρες». Οπου ως καλύτερες μέρες, μεταξύ άλλων, θα νοούνται και οι προσλήψεις στο Δημόσιο. «Δεν υπάρχει περίπτωση να πάμε σε εκλογές και να μην κάνουμε προσλήψεις», μας λέει κυβερνητικός παράγων που μετέχει στον πολιτικό σχεδιασμό του ΣΥΡΙΖΑ και συμπληρώνει: «Οχι μόνο θα κάνουμε μαζικές προσλήψεις σε τομείς όπου υπάρχουν ανάγκες όπως η εκπαίδευση, αλλά θα λύσουμε και το πρόβλημα με τους συμβασιούχους, είτε με τη μονιμοποίησή τους, είτε με τη μετατροπή των συμβάσεών τους σε αορίστου χρόνου, είτε με παρατάσεις. Και θα το κάνουμε ερχόμενοι ακόμη και σε μετωπική σύγκρουση, εάν χρειαστεί, με την τρόικα».

Στην εισήγηση για εκλογές αμέσως μετά την έξοδο από το μνημόνιο, προκειμένου να υπάρχει «νωπή εντολή για τη νέα πορεία της χώρας», υπάρχει και ένα δεύτερο σκέλος. Εάν τα δημόσια οικονομικά είναι καλά και η χώρα δανείζεται χωρίς προβλήματα από τις αγορές, οι εθνικές κάλπες θα στηθούν μαζί με τις ευρωπαϊκές (Μάιος ή Ιούνιος 2019). Υπό αυτό το πρίσμα θα πρέπει να ερμηνευτεί και η πρόθεση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εσωτερικών να νομοθετηθεί η απλή αναλογική στην ανάδειξη των δημαρχιακών και περιφερειακών οργάνων και η μετάθεση των εκλογών στους ΟΤΑ για το φθινόπωρο αντί για την άνοιξη του 2019.


Η αλήθεια φυσικά -και αυτό το ξέρουν καλά όσοι συνομιλούν με τον πρωθυπουργό- είναι ότι, ανεξαρτήτως των εισηγήσεων που δέχεται, θα κάνει εκλογές όποτε ο ίδιος θεωρήσει ότι θα μπορέσει να συγκεντρώσει το καλύτερο γι’ αυτόν εκλογικό ποσοστό. Το περίεργο με τον Αλέξη Τσίπρα είναι ότι, ενώ έχει μειωθεί η δημοτικότητά του (μάλιστα υπάρχουν δημοσκοπήσεις που τον φέρνουν να έχει ποσοστά αποδοχής ίδια ή ακόμη και μικρότερα από αυτά του ΣΥΡΙΖΑ), είναι απολύτως κυρίαρχος στο κόμμα του. Δεν αμφισβητείται από κανέναν, όλοι προσβλέπουν σε αυτόν, ενώ η προσπάθεια κάποιων να εμφανιστεί ως πιθανός διάδοχός του ο ηγέτης των «53» Ευκλείδης Τσακαλώτος... κάηκε από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, όταν αναφέρθηκε με καλά λόγια σε αυτόν. Η απόφαση, λοιπόν, για εκλογές θα ληφθεί από τον πρωθυπουργό σε χρόνο που ο ίδιος θα επιλέξει, καθοδηγούμενος και από το ισχυρό πολιτικό ένστικτο που διαθέτει, στοιχείο που όλοι οι σύντροφοί του παραδέχονται, ακόμη και αυτοί που εντοπίζουν κενά στο θεωρητικομορφωτικό του επίπεδο.

Τα εκλογικά ποσοστά

Ορισμένοι στο Μαξίμου, επικαλούμενοι και τη διετία που απομένει μέχρι την εξάντληση της τετραετίας, μπορεί να φαντασιώνονται ακόμη και ριζική ανατροπή των εκλογικών συσχετισμών, όμως οι πλέον ψύχραιμοι και αυτοί που μελετούν επιστημονικά και σε βάθος τα ποιοτικά στοιχεία των δημοσκοπήσεων θεωρούν ότι, με τα σημερινά δεδομένα και υπό την προϋπόθεση ότι το κλίμα θα πολωθεί μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων, ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να είναι ευχαριστημένος αν στις εκλογές καταγράψει ποσοστό της τάξεως του 22%-23%, μειωμένο δηλαδή κατά 15% από αυτό που είχε τον Σεπτέμβριο του 2015.

Οι ίδιοι πολιτικοί και αναλυτές θεωρούν ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης μπορεί να φτάσει τη Ν.Δ. ακόμα και στο 30% στις εκλογές του Σεπτεμβρίου ή ακόμη και να ξεπεράσει το 38%. Ποσοστό που της δίνει αυτοδυναμία, ενδεχομένως και άνετη, αν η αναντιπροσώπευτη ψήφος ξεπεράσει το 10%, κάτι που δεν αποκλείεται, αντίθετα είναι πολύ πιθανό να ανέλθει και σε μεγαλύτερο ποσοστό, αν στην επόμενη Βουλή μείνουν οριακά εκτός τα κόμματα των Σταύρου Θεοδωράκη, Πάνου Καμμένου και Βασίλη Λεβέντη. Το ποσοστό που ενδέχεται να συγκεντρώσουν αθροιστικά τα τρία κόμματα που θα κονταροχτυπηθούν για την τρίτη θέση (ΔΗ.ΣΥ., ΚΚΕ και Χ.Α.) εκτιμάται ότι όχι μόνο θα είναι αρκετά πάνω από αυτό που είχαν (18,83%) στις τελευταίες εκλογές, αλλά μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και το 25%.

Εάν οι εκτιμήσεις αυτές επιβεβαιωθούν, υπάρχουν υψηλόβαθμα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ τα οποία υποστηρίζουν ότι η ήττα που θα υποστούν δεν θα είναι στρατηγικού χαρακτήρα αφού «ο ΣΥΡΙΖΑ με ποσοστό κοντά στο 25%, ακόμη κι αν η Δημοκρατική Συμπαράταξη φτάσει στο 10%, θα κυριαρχήσει μετεκλογικά και θα αναδειχθεί αυτός, και όχι η ΔΗ.ΣΥ., στον βασικό κορμό αναδιοργάνωσης της προοδευτικής παράταξης και τον κύριο φορέα αντιπολίτευσης στη Δεξιά και τον Μητσοτάκη». Αυτή φαίνεται να είναι και η τελευταία γραμμή άμυνας του πρωθυπουργού, η οργάνωση δηλαδή των όρων επικράτησής του μετά την ήττα! Αν και όσοι τον γνωρίζουν καλά, υποστηρίζουν ότι στους υπολογισμούς που κάνει δεν θέλει καν να σκέφτεται ότι μπορεί και να ηττηθεί από τον Μητσοτάκη...