Βασίλειος Α. Βρεττός

Και ενώ η Ιστορία διδάσκει ότι χωρίς στρατιωτική ισχύ (Σ.Ι.) σε ένα εξαιρετικά ασταθές και πολλαπλών τάσεων διεθνές και εγγύς περιβάλλον, όπως το δικό μας, δεν μπορείς να αισθάνεσαι ούτε να είσαι ασφαλής ώστε να αναπτύξεις οικονομία και διπλωματία, τα τελευταία χρόνια η Σ.Ι. της χώρας μας υποβαθμίστηκε σημαντικά (και συνειδητά;) ώστε η κατάσταση να είναι μη αναστρέψιμη.

Με δεδομένο ότι τα τελευταία χρόνια η μόνη υπαρκτή στρατιωτική απειλή κατά της χώρας μας είναι η Τουρκία, διαχρονικό «αφήγημα» των πολιτικών ηγεσιών και του ΥΠΕΘΑ, μεταξύ άλλων, αποτελεί και η διατήρηση της Σ.Ι. Ελλάδος - Τουρκίας σε αναλογία 7/10.

Ιστορικά η αναλογία 7/10 αποτέλεσε θέμα ελέγχου των εξοπλισμών Ελλάδας - Τουρκίας και των αντιδράσεων της ελληνικής κυβέρνησης για την αμερικανοτουρκική αμυντική συμφωνία του 1976 [1]. Οπως γράφει στο βιβλίο του [2] ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα (1981-1985) Μοντίγκλ «Μόντι» Στερνς, η αναλογία 7/10 «αποτέλεσε την ποσοστοποίηση της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας προς την Ελλάδα και την Τουρκία, στο πλαίσιο της αμερικανικής πολιτικής, καθώς και στην αναζήτηση διαιώνισης του ελέγχου της περιοχής»… ενώ σχεδιάστηκε ώστε «να εξασφαλίζει τη διατήρηση της υφιστάμενης ισορροπίας των στρατιωτικών δυνάμεων ανάμεσα στις χώρες της περιοχής». Αν και ο όρος «υφιστάμενη ισορροπία» είχε μείνει αδιευκρίνιστος, έγινε αποδεκτό «ότι το status quo του Αιγαίου δεν θα κινδύνευε αν η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς την Ελλάδα και την Τουρκία καθοριζόταν σε αναλογία 7 προς 10». Συνεπώς η αναλογία 7/10 εξυπηρέτησε πολιτικές σκοπιμότητες και επηρεάστηκε από πολιτικούς παράγοντες και δεν αποτέλεσε προϊόν μελέτης ειδικών στα στρατιωτικά θέματα που εξυπηρετούσαν τη χώρα μας. Οποια αναφορά ή προσπάθεια σύγκρισης της ισχύος των Ε.Δ. Ελλάδος - Τουρκίας σήμερα, επί τη βάσει του 7/10, είναι τουλάχιστον ανεύθυνη, ατυχής και εθνικά επικίνδυνη.

Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι πώς υπολογίζεται η Σ.Ι. των Ε.Δ. και βάσει ποιων παραγόντων μπορεί να γίνει η σύγκριση με μια άλλη χώρα (απειλή) και έτσι να συνταχθεί μια αξιόπιστη δομή δυνάμεων των Ε.Δ. (για τα επόμενα 25 έτη). 

Ιστορικά, η προσπάθεια ανάπτυξης μοντέλων ξεκίνησε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο [3], ενώ το1960 στις ΗΠΑ αναπτύχθηκαν μέθοδοι ποσοτικοποίησης των οικονομικών διαστάσεων της άμυνας. Παρόμοιες προσπάθειες [4] συνεχίστηκαν στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η ενσωμάτωση της τεχνολογικής επανάστασης στα στρατιωτικά θέματα που ακολούθησε, κατέδειξε [5] ότι καμιά δύναμη δεν μπορεί να είναι πλήρης έναντι όλων των επιχειρησιακών απαιτήσεων. Ο σχεδιασμός πρέπει να γίνεται βάσει ικανοποίησης των στρατηγικών ΑΝΣΚ που θέτει η κυβέρνηση. Μια τέτοια μεθοδολογία [6] αναπτύχθηκε για την αποτίμηση και αξιολόγηση της σχετικής ισχύος των αεροπορικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, ενώ τελευταία, η LM Aero δημιούργησε το Force Value Model (FVM) που παρέχει στον χρήστη δυνατότητα αποτίμησης εναλλακτικών επιλογών, υπολογίζοντας και οικονομικούς παράγοντες [7].

Γίνεται λοιπόν σαφές ότι σημαντικό στοιχείο ανάπτυξης όλων των θεωριών για τον υπολογισμό της Σ.Ι. αποτελεί ο στόχος και το περιβάλλον που σχεδιάζονται να υπηρετήσουν. Σήμερα, στην απλή μέτρηση του πλήθους των Οπλικών Συστημάτων (Ο/Σ) έχουν προστεθεί μετρήσιμα ποιοτικά μεγέθη [8], ενώ οι συνεχώς αυξανόμενες δαπάνες αγοράς και χρήσης [9] Ο/Σ απαιτούν μοντέλα που θα υπολογίζουν το κόστος και την αποτελεσματικότητα των Ε.Δ. έναντι υπαρκτών και εν δυνάμει απειλών, με σκοπό την ορθολογικότερη διαμόρφωση - ιεράρχηση των επιχειρησιακών απαιτήσεων, σε βραχυπρόθεσμη (5ετή) αλλά και μεσο-μακροπρόθεσμη (25ετή) βάση.
 
Η οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία κατάργησης μύθων, επανεξέτασης ξενόφερτων δεδομένων και δογμάτων, αναθεώρησης δομών και εξορθολογισμού των αμυντικών δαπανών, επί τη βάσει σοβαρών μελετών προσαρμοσμένων στο δικό μας επιχειρησιακό και οικονομικό περιβάλλον. Χωρίς σοβαρότητα, οποιεσδήποτε κυβερνητικές εξαγγελίες δεν θα έχουν κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα και ενδεχομένως να προκαλέσουν τεράστιο κόστος και να υπονομεύσουν -για μια ακόμα φορά- την αξιοπιστία και τις δυνατότητες της Σ.Ι. της χώρας μας. Το βασικό ερώτημα λοιπόν σήμερα είναι εάν οι σχεδιαζόμενες νέες δομές και δυνατότητες γίνονται επί τη βάσει μοντέλων προσαρμοσμένων στο δικό μας περιβάλλον, ώστε δίνοντας την απαραίτητη Σ.Ι. στις Ε.Δ. αυτές να ανταποκριθούν με επιτυχία σε έναν πόλεμο του μέλλοντος και όχι σε έναν πόλεμο του παρελθόντος.
*Αντιπτέραρχος (εα) 
Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ.
Υπ. Δρ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Παν.
Επιστημονικός Συνεργάτης Σχολής Εθνικής Αμυνας (ΣΕΘΑ) , Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΙΔΙΣ), Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών μελετών (ΕΛΙΣΜΕ). Μέλος Συνδέσμου Αποφοίτων Σχολής Ικάρων (ΣΑΣΙ)


 
[1] «Ελληνοτουρκικές σχέσεις», σελ. 312 Αγγελος Συρίγος Εκδόσεις Πατάκη  
[2] «Entangled Allies:US Policy Towards Greece, Turkey, and Cyprus» που ως «Περίπλοκες συμμαχίες» εκδόθηκε και στα ελληνικά το 1992 από τις εκδόσεις Το Ποντίκι. 
[3] Πρώτος ερευνητής ο Λάντσεστερ [3] ο οποίος το 1913-1914, αναφερόμενος αποκλειστικά στις επίγειες δυνάμεις, με σειρά άρθρων διατύπωνε την άποψη ότι προκειμένου μια δύναμη να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά μια αντίπαλη δύναμη έπρεπε να τετραπλασιάσει την ποιότητά της.  
[4] Κυρίως καθορισμό οροφών σε 5 κατηγορίες Ο/Σ χωρίς να καθοριστούν όμως ποιοτικά χαρακτηριστικά. 
[5] Η Revolution in Military Affairs-RMA έδωσε έμφαση στο capabilities based planning αντί requirements-based planning ή threat-based planning. 
[6] Με έμφαση στη ποιότητα των συστημάτων και του ανθρώπινου δυναμικού, αξιολόγηση πυρομαχικών και συστημάτων διοίκησης και ελέγχου, συλλογή πληροφοριών, υποδομές, διαλειτουργικότητα συστημάτων.  
[7] Οπως δαπάνες έρευνας, ανάπτυξης, δοκιμής και αξιολόγησης, χρηματοδότησης, επιχειρήσεων και υποστήριξης, ικανότητα ικανοποίησης της απαιτούμενης χρηματοδότησης σε σχέση με τους οικονομικούς στόχους του χρήστη κ.λπ. 
[8]Υπό τη μορφή της διαλειτουργικότητας των Ο/Σ, της ποιότητας εκπαίδευσης του προσωπικού, της ετοιμότητας ανάληψης επιχειρήσεων, της αξιοπιστίας και αντοχής του συστήματος Διοίκησης και Ελέγχου των Ε.Δ., της επάρκειας και καταλληλόλητας του οπλοστασίου, της δυνατότητας χρήσης πυρομαχικών ακρίβειας, της συλλογής και επεξεργασίας πληροφοριών κ.λπ. 
[9] Κόστος Κύκλου Ζωής