Νίκος Φελέκης

Την παραμονή της ανάστασης του Λαζάρου πήρε βαθιές ανάσες ζωής και η κυβέρνηση. Η συμφωνία που επετεύχθη στη Μάλτα είναι θετική όχι επειδή τα μέτρα που θα πάρει είναι ήπια, κάθε άλλο, αλλά επειδή, αν και σε αυτό το Eurogroup δεν είχαμε συμφωνία, οι συνέπειες θα ήταν καταστροφικές για την οικονομία και κατ’ επέκταση για την κυβέρνηση και το σύνολο του δημοσίου βίου.

Εάν στις 7 Απριλίου δεν έβγαινε λευκός καπνός, το πιθανότερο είναι η χώρα να ζούσε στιγμές ανάλογες με αυτές του Μαΐου - Ιουλίου 2015 και σίγουρα θα είχαμε έντονες πολιτικές αναταράξεις, με την προσφυγή στις κάλπες να είναι η επικρατέστερη εκδοχή. 
Αναταράξεις που το Μαξίμου θέλει πάση θυσία να αποφύγει και για τον επιπλέον λόγο ότι θα καθιστούσαν τη χώρα ευάλωτη σε μια περίοδο όπου, λόγω Συρίας και Τουρκίας, αυξάνεται επικίνδυνα η ένταση στην περιοχή. Τώρα, όπως διαπιστώνει και ανώτερος κυβερνητικός παράγων, «έφυγαν από το τραπέζι τα ακραία σενάρια και απομένει τις επόμενες ημέρες να δούμε αν και ποια θα είναι η συμφωνία για τα πλεονάσματα και το χρέος».

Μια πρώτη γεύση θα πάρουμε αύριο, Δευτέρα, όταν θα συναντηθούν οι δύο ισχυρές κυρίες, η Ανγκελα Μέρκελ και η Κριστίν Λαγκάρντ, προκειμένου -εν όψει και της συνεδρίασης του Δ.Σ. του ΔΝΤ στην Ουάσινγκτον (23/4), αμέσως μετά την εαρινή σύνοδό του (21-22/4)- να επεξεργαστούν την πρόταση εκείνη που θα επιτρέπει στο Ταμείο να παραμείνει στο ελληνικό πρόγραμμα χωρίς όμως να παραβιάζεται το καταστατικό του και φυσικά για να μην προκληθεί αναταραχή στην Ευρωζώνη παραμονές των γαλλικών και των γερμανικών εκλογών.
Το επιτελείο του πρωθυπουργού θεωρεί ότι, παρά τις δυσκολίες στην εξεύρεση της λεπτής ισορροπίας ανάμεσα στα συμφέροντα της Γερμανίας και τις επιδιώξεις του ΔΝΤ, θα βρεθεί η λύση και ευελπιστεί τουλάχιστον να μην είναι ασύμβατη με την πολιτική διαχείρισης (στο εσωτερικό της χώρας) της συμφωνίας που ήδη έχει αρχίσει να κάνει το Μαξίμου. Η συνολική συμφωνία, εφόσον όλα εξελιχθούν ομαλά, αναμένεται να επέλθει στο διάστημα μεταξύ 23 Απριλίου και 22 Μαΐου, όταν είναι η επόμενη συνεδρίαση του Eurogroup, για να μην υπάρξει πρόβλημα στην αποπληρωμή των δόσεων του δανείου, κυρίως όμως για να ενταχθεί η χώρα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και να δοθεί στις αγορές το σήμα ότι η Ελλάδα αποφεύγει το Grexit και επιστρέφει σταδιακά στην κανονικότητα.

Ο πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του με τη συμφωνία μπορεί να μην κέρδισαν πολιτικά, δεν έχασαν όμως επικοινωνιακά. Και σίγουρα αποδυναμώνεται το αίτημα της αξιωματικής αντιπολίτευσης για εκλογές άμεσα. Ο Αλέξης Τσίπρας και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έχουν να παρουσιάσουν ένα αφήγημα (Εργασιακά, αντίμετρα, μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος κ.ά.) στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αλλά και στην Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία συνέρχεται σήμερα για να αποτιμήσει και να εγκρίνει τη συμφωνία. Διαφωνίες και ενστάσεις, και μάλιστα έντονες, αναμφίβολα θα διατυπωθούν στο ανώτερο κομματικό όργανο της Κουμουνδούρου, όμως το πλεονέκτημα για τον Τσίπρα είναι ότι ακόμη και οι βουλευτές και τα στελέχη που διαφωνούν δεν πρόκειται να καταψηφίσουν στη Βουλή ή να διασπάσουν το κόμμα.
Ο Φίλης δεν είναι Λαφαζάνης, ούτε ο Σκουρλέτης, Στρατούλης. Και το κυριότερο, ο Τσακαλώτος δεν είναι Βαρουφάκης. Οντας πρωταγωνιστής της επικείμενης συμφωνίας με τους δανειστές δεν μπορεί, παρότι είναι επικεφαλής των «53+», να διαφοροποιηθεί από τον πρωθυπουργό και την κυρίαρχη ηγετική ομάδα. Επομένως θα υπάρξουν κριτική, γκρίνια και διαφωνίες, αλλά μέχρι εκεί. Ούτε σημαντικές ή μαζικές αποχωρήσεις, όπως το καλοκαίρι του 2015, θα έχουμε, ούτε κίνδυνος να μην ψηφιστούν από τη Βουλή τα μέτρα.

Τα πάντα τώρα θα κριθούν από την υλοποίηση των μέτρων. Η κυβέρνηση, εφόσον στον επόμενο μήνα ολοκληρωθεί η συμφωνία, θα έχει περίπου 18 μήνες καθαρής διακυβέρνησης ακόμη προτού προσφύγει στις κάλπες. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι αφ’ ης στιγμής τα μέτρα θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από το 2019 και μετά είναι απίθανο ο πρωθυπουργός να εξαντλήσει την τετραετία. Θα προκηρύξει εκλογές μάλλον τον Σεπτέμβριο - Οκτώβριο του 2018 λέγοντας ότι έβγαλε τη χώρα από το μνημόνιο (το πρόγραμμα ολοκληρώνεται, εάν όλα πάνε καλά, τον Αύγουστο του 2018) και οι πολίτες πρέπει να ανανεώσουν την εμπιστοσύνη τους στο πρόσωπό του προκειμένου να εφαρμόσει και τα αντίμετρα (όπως τα περιέγραψε ο Τσακαλώτος αμέσως μετά το Eurogroup της Παρασκευής) που θα ψηφιστούν μαζί με τα επαχθή μέτρα. Βεβαίως, η κυρίαρχη εκτίμηση είναι ότι αντίμετρα δεν πρόκειται να υπάρξουν επειδή δεν πρόκειται να επιτευχθεί το πλεόνασμα του 3,5%. Αυτός είναι ένας πρόσθετος λόγος που συνηγορεί υπέρ των εκλογών το φθινόπωρο του 2018.

Αλλωστε αυτό είναι και το μεγάλο μειονέκτημα της επιτευχθείσας συμφωνίας στη Μάλτα. Εχει πολλά «αν» και «εφόσον». Είναι μια συμφωνία υπό την αίρεση ότι θα επιτευχθούν οι στόχοι του ουσιαστικά νέου, και χωρίς χρηματοδότηση, μνημονίου που κατάφεραν να εξασφαλίσουν οι δανειστές για μετά το τέλος του υφιστάμενου προγράμματος. 

Στην κυβέρνηση αυτό το γνωρίζουν -εξάλλου είναι και ο λόγος που υπάρχει δυσθυμία σε πολλούς «αριστερόστροφους» βουλευτές και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ-, απλώς ελπίζουν να μη χρειαστεί να υπογραφεί, όπως, μεταξύ άλλων, προέβλεψε και ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης, και νέο μνημόνιο. Το σίγουρο είναι ότι (αν δεν χρειαστεί να ληφθούν, ακόμη και στα τέλη του 2017, νέα μέτρα επειδή η χώρα δεν θα καταφέρει, σύμφωνα με τα συμπεφωνημένα, να έχει 2,7% ανάπτυξη) η κυβέρνηση θα πρέπει αφενός να εντατικοποιήσει τους ρυθμούς παραγωγής συγκεκριμένου έργου αφήνοντας πίσω τις ιδεοληψίες και αφετέρου να αποκτήσει μια νέα δομή, επομένως και πρόσωπα που θα αντιστρέψουν, στις επόμενες περίπου 550 ημέρες, το δυσμενές γι’ αυτήν κλίμα στην κοινωνία. Οι πληροφορίες λένε ότι ο πρωθυπουργός, αποκλειστική προνομία του οποίου άλλωστε είναι ο ανασχηματισμός, προτίθεται να ασχοληθεί με τις αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα μετά την ολοκλήρωση της συμφωνίας τον Μάιο. Στο συρτάρι του όμως υπάρχουν και άλλες εισηγήσεις που του συνιστούν να περιμένει και τις γερμανικές εκλογές επειδή, αν το SPD έχει καλύτερη εκλογική επίδοση από τη CDU, τότε ενδεχομένως θα δημιουργηθούν προϋποθέσεις για ευρύτερες συναινέσεις στον προοδευτικό χώρο και στην Ελλάδα...