Δημήτρης Καμμένος

 Μετά από αιώνες πολέμου, αναταραχής και μαζικές δολοφονίες, η Ευρώπη έχει καταφέρει να δημιουργήσει ιδανικές συνθήκες Ειρήνης και Δημοκρατίας, καταργώντας διαφορές και ανισότητες και φέρνοντας κοντά χώρες διαφορετικές μεταξύ τους. 

Αλλά όλα αυτά είναι τα επιτεύγματα του παρελθόντος. Σήμερα, η Ενωση είναι βυθισμένη σε μια βαθιά υπαρξιακή κρίση άνευ προηγουμένου και το μέλλον της κρίνεται για πρώτη φορά αμφίβολο. Το γιατί δεν είναι δύσκολο να το δούμε: αποχώρηση της Βρετανίας, βαθιά οικονομική κρίση στην Ελλάδα και την Ισπανία, χρέος και στασιμότητα στην Ιταλία, άνοδος λαϊκιστικών κινημάτων, άνοδος Ακροδεξιάς, μη διαχειρίσιμη προσφυγική και μεταναστευτική κρίση, που κάνει τους πάντες να μιλούν για την άμεση ανάγκη αναμόρφωσης των θεσμών της Ε.Ε. Και ενώ οι πιο «αισιόδοξοι και ρομαντικοί», αν θέλετε, θα περίμεναν το ξημέρωμα μιας καινούριας ημέρας για την Ευρώπη, που θα έφερνε τα κράτη-μέλη της πιο κοντά, με διάθεση από κοινού συνεργασίας ώστε να αντιμετωπίσουμε ενωμένα τις προκλήσεις της Ευρωζώνης, τελικά κατέληξαν στη δημοσίευση της Λευκής Βίβλου για την Ευρώπη και τις δηλώσεις των τεσσάρων στις Βερσαλλίες περί Ευρώπης δύο ταχυτήτων.

Tο γερμανικό σχέδιο στοχεύει, αφενός, στη θωράκιση της γερμανικής κυρίως αλλά και των άλλων ισχυρών οικονομιών απέναντι στον κίνδυνο διάχυσης της εσωτερικής κρίσης της Eυρωζώνης, αφετέρου απαντά στην άτυπη κήρυξη του «πολέμου» από την Oυάσινγκτον κατά της «γερμανικής Eυρώπης».

Το συγκεκριμένο γερμανικό σχέδιο προβλέπει τη σταδιακή εξέλιξη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, με την πρώτη ταχύτητα να περιλαμβάνει τις χώρες με τις πιο ισχυρές (σταθερές, όχι κατ’ ανάγκη μεγάλες) οικονομίες της Eυρωζώνης, δηλαδή Γερμανία, Ολλανδία, Bέλγιο, Φινλανδία, Aυστρία και Λουξεμβούργο. Δηλαδή, τον σκληρό πυρήνα της Eυρωζώνης. Σε αυτές θα προστεθεί και η Γαλλία για λόγους καθαρά πολιτικούς, παρότι δεν τήρησε επανειλημμένα τον κανόνα περιορισμού των ελλειμμάτων. Στη δεύτερη ταχύτητα θα ενταχθούν οι χώρες με δομικές αδυναμίες των οικονομιών τους, που ταλαιπωρούνται από κρίση υπερχρέωσης ή τραπεζική, συνιστώντας εν δυνάμει συστημικό κίνδυνο για τον σκληρό και δημοσιονομικά υγιή πυρήνα της Eυρωζώνης. Πρόκειται κατά βάση για χώρες του Νότου, με δύσκολο σταυρόλεξο την Iταλία. Οι υπόλοιπες είναι η Iσπανία, η Πορτογαλία, η Mάλτα, η Eλλάδα, η Kύπρος, αλλά και η Iρλανδία. Oι χώρες αυτές θα προχωρήσουν στις διαδικασίες ενοποίησης με χαμηλότερες ταχύτητες απ’ ό,τι οι 7 χώρες της πρώτης και με πιο γρήγορα βήματα από εκείνες της τρίτης ταχύτητας, στις οποίες θα συμπεριληφθούν οι χώρες της Bαλτικής (Λετονία, Λιθουανία, Eσθονία), η Σλοβενία και η Σλοβακία.

Η Λευκή Βίβλος περιγράφει πέντε σενάρια. Τα σενάρια αυτά σε γενικές γραμμές είναι, με βάση τη σημερινή ανακοίνωση της Επιτροπής, τα εξής:

Σενάριο 1: «Συνεχίζουμε κανονικά». 
Σενάριο 2: «Τίποτα περισσότερο από την ενιαία αγορά». 
Σενάριο 3: «Αυτοί που θέλουν περισσότερα κάνουν περισσότερα». 
Σενάριο 4: «Κάνουμε λιγότερα με πιο αποδοτικό τρόπο».
Σενάριο 5: «Κάνουμε μαζί πολύ περισσότερα». 

Ωστόσο, η Βίβλος αυτή δεν βασίζεται σε μια ειλικρινή αυτοεξέταση με σκοπό να περιοριστούν και να εξαλειφθούν οι προκλήσεις. Σημειώνει ορθά το χάσμα ανάμεσα στις προσδοκίες των πολιτών και την ικανότητα της Ε.Ε. να δράσει, αλλά δεν περιλαμβάνει καμία ενδοσκόπηση. Ζωτικής σημασίας ερωτήσεις, σχετικά με την απόδοση της Επιτροπής και την ισορροπία μεταξύ των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. παραλείπονται. Ενα απολύτως θεμελιώδες ερώτημα που δεν εξετάζεται είναι το πώς πρέπει να διανέμονται οι εξουσίες εντός της Ε.Ε. Εδώ, η Ε.Ε. δεν διαθέτει πέντε επιλογές, αλλά δύο: διακρατική ή διακυβερνητική. Η προσέγγιση που επιλέγει θα διαμορφώσει τη δομή της Ενωσης και το πεδίο των δραστηριοτήτων της. Προσωπικά θα προτιμούσα να δω μια Βίβλο η οποία δεν θα εξετάζει γενικά και με ασάφεια το πώς μπορεί να προχωρήσει η Ενωση, αλλά θα εντοπίζει τις βασικές ελλείψεις και αδυναμίες της Ε.Ε. και θα απαριθμεί σενάρια αντιμετώπισης για καθένα από αυτά.

Ετσι θα περίμενα να δω 5 ευρωπαϊκά σενάρια για να λυθεί η ανεργία, 5 σενάρια για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το Μεταναστευτικό, 5 σενάρια για την Υγεία, 5 σενάρια για την Παιδεία, 5 σενάρια για έναν εγγυημένο κατώτερο μισθό, 5 σενάρια για ένα βιώσιμο συνταξιοδοτικό σύστημα στη γηρασμένη Ευρώπη, 5 σενάρια για βαθύτερη ενοποίηση κ.ο.κ.
Αντ’ αυτού, καλούμαστε σήμερα να συζητήσουμε για ένα έγγραφο που προσφέρει πέντε σενάρια από τα οποία το πρώτο («συνεχίζουμε κανονικά») και το πέμπτο («κάνουμε μαζί πολλά περισσότερα») δεν έχουν καμία πρακτική εφαρμογή και έχει ήδη επιλεχθεί ένα από αυτά, το τρίτο («αυτοί που θέλουν περισσότερα κάνουν περισσότερα»). Οι «τέσσερις» θέλουν να ξεκινήσουν τη δημιουργία μιας νέας ΕΟΚ, ακριβώς όπως τη φαντάζονται, με τη διατήρηση των υπολοίπων ως αδύναμων «δορυφόρων» που θα περιστρέφονται γύρω από αυτούς. 


Πολλές ταχύτητες και ιεραρχήσεις ισχύος θα σημάνουν την άνιση ανάπτυξη μεταξύ κρατών και τη δημιουργία διαφορετικών οικονομικών δυνατοτήτων. Σε μια τέτοια νέα πραγματικότητα, η ανάπτυξη ανισοτήτων και ανισορροπιών οδηγεί μαθηματικά στην αστάθεια. Αυτό λέει η διακρατική εμπειρία και μάλιστα πρωτίστως η όχι και τόσο μακρινή ευρωπαϊκή εμπειρία.
Πολλές ταχύτητες σημαίνουν ηγεμονισμό και ηγεμονισμός και κοινοτισμός είναι έννοιες ασυμβίβαστες που μπορούν να καταστρέψουν το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, το οποίο φαίνεται να αποτυγχάνει πια πανηγυρικά, διότι προωθεί αυτό που στην ουσία φτιάχτηκε για να τερματίσει: την αστάθεια και την ανισότητα.

Σε αυτό το νέο πια περιβάλλον που φαίνεται ότι πρόκειται να διαμορφωθεί, η Ελλάδα θα πρέπει να βρει τη νέα της θέση και δυστυχώς η πραγματικότητα αναμένεται να είναι ιδιαιτέρως σκληρή.  Για ποια Ευρώπη παλεύουν οι Ελληνες να παραμείνουν, για ποια Ευρώπη αιμορραγούν στα τόσα χρόνια σκληρής λιτότητας;  Η Ελλάδα σε ποια ταχύτητα θα βρίσκεται; Υπάρχει κίνδυνος να μείνουμε στη νεκρά. Η ενισχυμένη συνεργασία στο πλαίσιο της Ενωσης και όχι η διαχωρισμένη Ευρώπη, που θέλουν τα κλειστά κλαμπ εξουσιών να επιβάλουν, είναι η διέξοδος στον σημερινό λαβύρινθο, που διέρχεται η Ευρωπαϊκή Ενωση. Για αυτό η θέληση όλων μας πρέπει να είναι σταθερά προσανατολισμένη προς έναν ενιαίο σκοπό, ο οποίος δεν είναι άλλος από ένα σταθερό ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Στόχος μας είναι η ενίσχυση της συνοχής και της σύγκλισης των κρατών-μελών. Εν ολίγοις, πρέπει να αναζητήσουμε ένα κοινό ευρωπαϊκό όραμα που θα μας εμπνεύσει και πάλι. Οπως ακριβώς το είχαν αναζητήσει οι μεγάλοι ηγέτες που είχαν οραματιστεί την ίδρυση αυτής της Ενωσης.