Χρ. Ι. Στεφανάδης

Η διαπίστωση αυτή έρχεται από όλο το φάσμα του κοινωνικού ιστού: από τον απλό λαό, τους λεγόμενους πνευματικούς ανθρώπους, τους επιχειρηματίες, τους ανθρώπους των ΜΜΕ, αλλά και από πολλούς από το ίδιο το πολιτικό προσωπικό. 

Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπερπροβάλλονται ηγετικές μορφές μόνο του παρελθόντος, από την Αρχαιότητα, το Βυζάντιο, τη ρωμαϊκή εποχή, την Ευρώπη του Διαφωτισμού, την Αμερική των πρώτων χρόνων της οργάνωσής της ως σύγχρονου κράτους, αλλά και της Κίνας, της Ιαπωνίας, της Ινδίας... 

Στη χώρα μας, εκτός από το μακρινό παρελθόν, από τη σύγχρονη εποχή προβάλλονται χαρισματικοί πολιτικοί ηγέτες των δύο τελευταίων αιώνων, όπως ο Βενιζέλος, ο Καραμανλής, αλλά και ο Ανδρέας Παπανδρέου... 

Και καταλήγουν, όσοι διαπιστώνουν την έλλειψη πολιτικών ηγετικών φυσιογνωμιών στη σύγχρονη εποχή, ότι αυτό οφείλεται σε διάφορους λόγους, όπως η παγκοσμιοποίηση και οι οικονομικές συγκυρίες. 
Το ερώτημα, όμως, παραμένει. Υπάρχει πράγματι έλλειμμα πολιτικών ηγετών στην εποχή μας; Και αν ναι, πού οφείλεται; 

Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα, αν δηλαδή υπάρχει σήμερα έλλειμμα πολιτικών ηγετών, είναι κατά τη γνώμη μου απλή. Με το αδιαμφισβήτητο βιολογικό δεδομένο ότι το ανθρώπινο είδος εξελίσσεται βελτιούμενο, σίγουρα αυτό θα ισχύει και για το πολυάριθμο πολιτικό προσωπικό, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο. 

Σε ό,τι αφορά το δεύτερο ερώτημα, δηλαδή ως προς τα αίτια που δεν αναδεικνύονται και άρα δεν υπάρχουν ηγετικές μορφές στην εποχή μας ανάλογες με αυτές του μακρινού αλλά και του πρόσφατου παρελθόντος, την απάντηση θα μπορούσε κάποιος να την αναζητήσει στη μεταβολή των συνθηκών που έχουν επέλθει στην κοινωνική ζωή των λαών του πλανήτη κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Και η μεγαλύτερη αλλαγή αφορά τις μεθόδους της επικοινωνίας. Τις παλαιότερες εποχές, η μαζική επικοινωνία και η ενημέρωση ήταν αντικειμενικά περιορισμένες, εν πολλοίς ελεγχόμενες και ελλιπείς. Πριν από την εποχή της συμβατικής τηλεόρασης, της δορυφορικής και κυρίως του Διαδικτύου, η παρουσίαση και προβολή των πολιτικών ηγετών στον λαό γινόταν με τη φυσική τους παρουσία σε περιορισμένες πολιτικές κομματικές συγκεντρώσεις και σε μικρότερο βαθμό από τον Τύπο.

Με τον τρόπο αυτό, όμως, δεν ήταν δυνατό για τον πολύ και απλό λαό να αξιολογήσει εκ προοιμίου έναν πολιτικό άνδρα, αλλά τον έκρινε κυρίως από το παραγόμενο κυβερνητικό έργο του, όταν αναλάμβανε κυβερνητική εξουσία. Ετσι καθιερώθηκαν ως μεγάλοι εθνικοί ηγέτες ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Εάν αυτοί οι δύο, που ενδεικτικά αναφέρω, ζούσαν και λειτουργούσαν στην εποχή μας, όπου ο φαινότυπος (αυτό που φαίνεται εξωτερικά) προβάλλεται κατά κόρον στα τηλεοπτικά παράθυρα και στο Διαδίκτυο, με δεδομένη την εμφάνιση και την εκφορά του λόγου τους, δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι θα τους δινόταν η ευκαιρία να παράγουν το ξεχωριστό κυβερνητικό και εθνικό έργο με τα οποία σφράγισαν την εποχή τους... 

Επομένως, κατά τη γνώμη μου, η ένδεια πολιτικών ηγετών και γενικότερα πολιτικού προσωπικού, είναι ουσιαστικά πλασματική. Και τούτο γιατί στην εποχή μας, την εποχή της αχαλίνωτης επικοινωνίας, προβάλλεται κυρίως η εξωτερική εικόνα, η κίνηση, οι «ατάκες», οι στημένες αντιπαραθέσεις και γενικότερα το «φαίνεσθαι» και όχι το «είναι» των υπαρχόντων πολιτικών αρχηγών αλλά και όλων των επίδοξων. Και το περιεχόμενό τους, το πνευματικό, το πολιτιστικό, το αισθηματικό και το μορφωτικό, μπαίνει σε δεύτερη μοίρα και πολλές φορές δεν αναδεικνύεται καθόλου...

Ο Νικολό Μακιαβέλι, που πολλοί τον θεωρούν πατέρα της σύγχρονης πολιτικής σκέψης, ήδη από τον 14ο αιώνα είχε πει: «Ο απλοϊκός λαός πάντα παρασύρεται από την εξωτερική εμφάνιση, και ο λαός αποτελείται κυρίως από απλοϊκούς ανθρώπους».

Ο απλός λαός, επομένως, θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να αξιολογεί όχι μόνο την εικόνα αλλά και το περιεχόμενο του πολιτικού. Και τον βασικό ρόλο σε αυτήν τη δυνατότητα τον έχουν τα μέσα επικοινωνίας. Τη βασική ευθύνη, όμως, την έχουν οι ίδιοι οι πολιτικοί αρχηγοί ή οι επίδοξοι, που παρασύρονται από την υπερπροβολή της εικόνας τους και όχι του περιεχομένου τους!...

Εάν αυτά συμβούν, θα αναδειχθούν ξανά ηγετικές μορφές στον πολιτικό στίβο, τόσο σε διεθνές όσο -και κυρίως σε εθνικό επίπεδο.