Θάνος Παπαδόπουλος

Όσα κόμματα όμως και σωτήρες κι αν εμφανιστούν, οι παρατάξεις παραμένουν τρεις: Αριστερά, Δεξιά και Κέντρο, που έχει ρόλο να εξουδετερώνει τις αναφλέξεις, τις συγκρούσεις και τη βία, πράγμα που σπάνια καταφέρνει. Οι πολιτικοί, τα κόμματα και οι λαοί όταν πάρουν την κατηφόρα δεν σταματούν εύκολα. Οι πολιτικοί και τα κόμματα ένα πράγμα έχουν στο μυαλό τους:  την εξουσία. Γι' αυτό και συχνά κάνουν παρά φύσιν συμμαχίες κι αλλάζουν χαρακτήρα. Από προοδευτικά λ.χ. γίνονται οπισθοδρομικά κι αντιδραστικά.

Τα ελληνικά κόμματα εμφάνισαν τα αρνητικά συμπτώματα με τη γέννησή τους μέσα στην Επανάσταση του '21. Τα πρώτα ελληνικά κόμματα ήταν: Το Αγγλικό, το Γαλλικό και το Ρώσικο, που παρουσίαζαν έντονα συμπτώματα ξενολαγνείας. Κυριάρχησαν επί σαράντα χρόνια στην ελληνική σκηνή έως την έξωση του Όθωνα το 1862 κι ενσωμάτωσαν την προστασία της Ελλάδας από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, μετατρέποντάς την σε εξάρτηση.

Ανίκανα να βρουν τρόπο εναλλαγής στην εξουσία πραγματοποίησαν δύο εμφύλιους πολέμους μέσα στην Επανάσταση: πολεμούσαν μεταξύ τους αντί με τους Οθωμανούς! Τελικά για να σωθεί η Ελλάδα παρέδωσαν την εξουσία στον Ι. Καποδίστρια. Αμέσως μετά όμως άρχισαν την ανταρσία για να τον διώξουν ή να τον εξοντώσουν. Κατάφεραν τελικά να τον δολοφονήσουν και να ξαναρίξουν την επαναστατημένη χώρα στο χάος και στην εμφύλια σύγκρουση!

Τα κόμματα, δηλαδή οι κοτζαμπάσηδες και οι οπλαρχηγοί, για δεύτερη φορά παρέδωσαν την εξουσία σ' έναν τρίτο. Αυτή τη φορά σ' έναν ξένο που έφεραν οι Μεγάλες Δυνάμεις κατά παράκληση των κομμάτων, στον Όθωνα και τους Βαυαρούς. Αμέσως μετά, όμως, άρχισαν να διεκδικούν κομμάτια τοπικής εξουσίας (τοπαρχίες) και βασιλικής εύνοιας. Η ληστεία αυτής της περιόδου είναι ένας άτυπος εμφύλιος πόλεμος των οπλαρχηγών και των κοτζαμπάσηδων που έμειναν εκτός βασιλικής εύνοιας και εξουσίας. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της φάσης είναι ο Θοδωράκης Γρίβας. Οι πολιτικοί και οι στρατιωτικοί της περιόδου, ο Ι. Κωλέττης, ο Αλ. Μαυροκορδάτος, ο Γενναίος Κολοκοτρώνης προσπάθησαν να συμβιβάσουν τα διάφορα συμφέροντα άλλοτε ειρηνικά και άλλοτε καταστέλλοντάς τα. Τόσο ο Ι. Καποδίστριας όσο και ο Όθων απέτυχαν να οικοδομήσουν συγκεντρωτικό ευρωπαϊκό κράτος. Το Ελληνικό Βασίλειο παρέμεινε ανάπηρο, διασπασμένο και… ανατολικό!

Η έξωση του Όθωνα έφερε πάλι το χάος και τις εμφύλιες συγκρούσεις. Στα "Ιουνιανά" του 1863, τα κομματόσκυλα του Β. Βούλγαρη συνεργάστηκαν με ληστές για να ληστέψουν τα αποθεματικά του κράτους από την Εθνική Τράπεζα! Στο μεταξύ η Ελλάδα είχε ήδη χρεοκοπήσει δύο φόρες: μία το 1827 επί Ι. Καποδίστρια και μία το 1837- 1844 επί Όθωνα. Τα κόμματα ανίκανα να συνεννοηθούν για την εναλλαγή στην εξουσία, παρέδωσαν για τρίτη φορά την εξουσία στον Γεώργιο Α!.

Το πρώτο πραγματικά ελληνικό κόμμα ήταν το Νεωτερικόν του Χαρ. Τρικούπη, που ιδρύθηκε στη βάση των ιδεών του “τις πταίει” και της “δεδηλωμένης”. Ο Θ. Δηλιγιάννης ίδρυσε σε αντιπαράθεση το  "Εθνικόν" κόμμα. Το κόμμα του Χ. Τρικούπη επαγγέλθηκε τον εκσυγχρονισμό και τον εξευρωπαϊσμό της Ελλάδας. Ο Θ. Δηλιγιάννης είχε καβαλήσει τη Μεγάλη Ιδέα που οδήγησε στον πόλεμο του 1897, ενώ η χώρα είχε ήδη χρεοκοπήσει το 1893, για τρίτη φορά. Η ήττα του 1897 έφερε τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο (ΔΟΕ).

Το 1910 ο Βενιζέλος ίδρυσε το Κόμμα Φιλελεύθερων, ένα πραγματικό κόμμα αρχών, που απέβλεπε στον εκσυγχρονισμό επίσης και στον εξευρωπαϊσμό της χώρας. Το αντίπαλο "Λαϊκόν" κόμμα είχε ως μοναδικό σκοπό την υποστήριξη της βασιλείας στη σύγκρουσή της με τον Ελ. Βενιζέλο, που οδήγησε στον Διχασμό, στη διάσπαση του Ελληνικού Κράτους και στη Μικρασιατική Καταστροφή. Από το 1909 που έγινε το Κίνημα στο Γουδί ως το 1940 που κηρύχθηκε ο Πόλεμος, δηλαδή μέσα σε τριάντα (30) χρόνια, η χώρα γνώρισε δύο Βαλκανικούς Πολέμους όπου διπλασιάστηκε, έναν Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Διχασμό και τη διάσπαση του Κράτους, τη Μικρασιατική Καταστροφή, την έκπτωση της Βασιλείας, τη Β' Ελληνική Δημοκρατία (1924-1936) τρεις δικτατορίες (Θ. Πάγκαλου, Γ. Κονδύλη, Ιω. Μεταξά) και πάνω από σαράντα στρατιωτικά κινήματα και πραξικοπήματα από "δημοκρατικούς" και βασιλικούς στρατιωτικούς!

Το 1918 δημιουργήθηκε το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ) που το 1920 μετονομάστηκε σε ΚΚΕ. Ύστερα από δύο "μπολσεβικοποιήσεις" το ΚΚΕ έγινε τμήμα (εξάρτημα) της Κομμουνιστικής Διεθνούς, που του επέβαλε τη δημιουργία του Μακεδονικού ζητήματος! Το ΚΚΕ θριάμβευσε επί Κατοχής δημιουργώντας τη μεγαλύτερη οργάνωση Εθνικής Αντίστασης (ΕΑΜ-ΕΛΑΣ), στους Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους κατακτητές. Στη συνέχεια όμως, ο Ν. Ζαχαριάδης το οδήγησε στον Εμφύλιο Πόλεμο (1946-1949) παρόλο που είχε υπογράψει τη Συμφωνία της Βάρκιζας μετά τα Δεκεμβριανά. Μετά την ήττα το ΚΚΕ φυτοζώησε στην παρανομία έως το 1974, αλλά και στη νομιμότητα, γνωρίζοντας αλλεπάλληλες διασπάσεις. Χάρη στον ζαχαριαδισμό, την ελληνική εκδοχή του σταλινισμού, μεταμορφώθηκε από παράγοντας προόδου και απελευθέρωσης σε παράγοντα ανωμαλίας και οπισθοδρόμησης…

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) ανέλαβε να εκπροσωπήσει αλλά και να εκδημοκρατήσει την Αριστερά στο πλαίσιο του μετεμφυλιακού κράτους. Τον εκσυγχρονισμό της Δεξιάς τον ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με την ΕΡΕ, που έκανε και την πρώτη αίτηση εισόδου στην ΕΟΚ, σε αντίθεση με τα Ανάκτορα. Λίγο αργότερα η Ένωση Κέντρου συγκέντρωνε τα κόμματα του Κέντρου υπό την ηγεσία του Γεωργίου Παπανδρέου. Τη δειλή πορεία προς την ομαλότητα την υπονόμευσαν τα Ανάκτορα σχεδιάζοντας πραξικόπημα, που όμως πραγματοποίησαν οι συνταγματάρχες στις 21 Απριλίου1967. Ο στρατός, "σιδηρούς βραχίων" των Ανακτόρων και της Δεξιάς αυτονομήθηκε και τους κατάργησε όπως έκανε και στον Μεσοπόλεμο.

Η πτώση της χούντας και η έξωση της βασιλείας έφερε την ομαλότητα στην πολιτική ζωή, που καθυστέρησε για 30 χρόνια η ανταρσία του ΚΚΕ και το αντιδημοκρατικό καθεστώς που δημιούργησαν τα Ανάκτορα και οι ΗΠΑ. Τα κόμματα στη Μεταπολίτευση γνώρισαν μεγάλες αλλαγές και μεταμορφώσεις.

* Ο Θάνος Παπαδόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας