Χρ. Ι. Στεφανάδης

Δηλαδή αναιρείται η επικρατούσα άποψη ότι το ψέμα αποτελεί μια μη φυσιολογική εκδήλωση της συμπεριφοράς κάποιου και οφείλεται σε ψυχολογικά αίτια χωρίς εμφανές οργανικό υπόβαθρο, αφού διαπιστώθηκε ότι σε αυτούς που λένε ψέματα μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται αμυγδαλή διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο.

Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν 80 άτομα, ηλικίας από 18 έως 55 ετών. Οι ερευνητές τούς υπέβαλαν σε διαδοχικές δοκιμασίες για να εκτιμήσουν διάφορα αντικείμενα. Η εκτίμηση θα είχε γι’ αυτούς οικονομικό όφελος. Η διαδικασία ήταν σχεδιασμένη έτσι ώστε οι συμμετέχοντες, προκειμένου να έχουν το οικονομικό όφελος, θα έπρεπε να πουν και ψέματα. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι αυτός που ψεύδεται στην αρχή αισθάνεται κάπως άβολα. Ωστόσο, αυτή η ενόχληση μειώνεται όσο μεγαλώνει ο κατάλογος με τα ψέματα που αναγκάζεται να πει προκειμένου να έχει το οικονομικό όφελος. Για να διερευνήσουν οι επιστήμονες τι συμβαίνει στον εγκέφαλο των εθελοντών αυτών, υπέβαλαν κατά τη διάρκεια της μελέτης ένα ποσοστό από αυτούς σε μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου. Διαπίστωσαν, λοιπόν, ότι η αμυγδαλή, η περιοχή του εγκεφάλου που ευθύνεται και διαχειρίζεται ορισμένα από τα συναισθήματα του ανθρώπου, ενεργοποιούνταν όταν οι άνθρωποι ψεύδονταν για προσωπικό τους όφελος. Το πλέον εντυπωσιακό ήταν, όμως, ότι μετά από κάθε νέο μεγαλύτερο ψέμα που έλεγαν η αντίδραση της αμυγδαλής μειωνόταν. Δηλαδή ο εγκέφαλός τους προσαρμοζόταν στα ψέματα... 

Υστερα από αυτά τα ευρήματα, οι ερευνητές σε συνέντευξή τους υπογράμμισαν: «Είναι η πρώτη φορά που αποδεικνύουμε ότι μια ανέντιμη συμπεριφορά εντείνεται όσο επαναλαμβάνεται. Είτε πρόκειται για συζυγική απιστία, είτε για ντοπάρισμα αθλητή, είτε για παραποιημένα επιστημονικά δεδομένα ή για φορολογικές απάτες, οι δράστες αναφέρουν συχνά ότι όλα ξεκίνησαν με μικρά παραπτώματα που σταδιακά εξελίχθηκαν σε χιονοστιβάδα. Σε αυτό το πείραμα παρατηρήσαμε μόνο την ανέντιμη συμπεριφορά. Ομως η ίδια αρχή μπορεί να ισχύει και για άλλες συμπεριφορές, όπως στη βίαιη ή στη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά»...

Το πιο σημαντικό και ανατρεπτικό όμως είναι ότι οι ερευνητές διαπίστωσαν με απεικονιστική μέθοδο, τη μαγνητική τομογραφία, ανιχνεύσιμες αντικειμενικά μεταβολές στον εγκέφαλο αυτών που λένε ψέματα!...

Επομένως, σήμερα έχουμε επιστημονικές αποδείξεις ότι ενδεχομένως μια σύγχρονη απεικονιστική μέθοδος, όπως είναι η μαγνητική τομογραφία, μπορεί να ανιχνεύσει με αντικειμενικό τρόπο αυτούς που κατ’ εξακολούθηση λένε ψέματα, και μάλιστα ψέματα όλο και σοβαρότερα!... Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν η μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου αστοχεί σε ορισμένες περιπτώσεις, σίγουρα στο άμεσο μέλλον άλλες νεότερες απεικονιστικές τεχνικές θα δώσουν οριστική λύση στην ανίχνευση, με αντικειμενικό τρόπο, αυτών που ψεύδονται.

Οπως γίνεται αντιληπτό, φαίνεται ότι θα μπούμε σε μια νέα εποχή όπου η ανίχνευση αυτών που λένε ψέματα δεν θα βασίζεται σε ανακριτικές μεθόδους ή ψυχολογικά τεστ, αλλά σε μεθόδους απεικόνισης του εγκεφάλου που δεν θα αφήνουν καμία αμφιβολία για τη διάγνωση του ψέματος... 

Σε οικογενειακό επίπεδο, η συζυγική απιστία δεν θα βασίζεται σε ενδείξεις, φήμες, πληροφορίες ή υποθέσεις, αλλά σε μαγνητική ή σε άλλη τεχνική απεικόνιση του εγκεφάλου του ύποπτου συζύγου!...

Σε κοινωνικό και εργασιακό επίπεδο, η επισήμανση ατόμων που ψεύδονται, φοροδιαφεύγουν ή εξαπατούν θα γίνεται με τον ίδιο αντικειμενικό τρόπο!

Σε πολιτικό επίπεδο, με δεδομένο ότι η ειλικρίνεια ή το ψέμα των πολιτικών έχει άμεση σχέση με τη ζωή των πολιτών, την επιβίωσή τους και το μέλλον τους, ίσως στο ορατό μέλλον, το πολιτικό προσωπικό θα πρέπει να υποβάλλεται σε ανάλογη εξέταση... Και ίσως η εξέταση αυτή να αποτελεί... ένα από τα τυπικά προσόντα για την είσοδο και την άσκηση της πολιτικής!

Γιατί, διαχρονικά, ο όρκος που δίνουν βουλευτές και υπουργοί, είτε θρησκευτικός είτε πολιτικός, φαίνεται να μην επαρκεί ώστε να διασφαλίσει την πολιτική ειλικρίνεια και να αποτρέψει το πολιτικό ψέμα!...