Χρ. Ι. Στεφανάδης

Ο Μεγαρέας αρχιτέκτονας, που ήταν από τους πιο ικανούς της εποχής του και η φήμη του είχε ξεπεράσει κατά πολύ τα όρια της Αττικής, κλήθηκε από τον τύραννο της Σάμου Πολυκράτη να κατασκευάσει ένα ιδιαίτερα δύσκολο και απαιτητικό έργο: ένα υδραγωγείο που να μεταφέρει το νερό στην πόλη του Πυθαγόρειου.

Δεν ήταν, όμως, ένα απλό υδραγωγείο. Επρόκειτο για μία σήραγγα που θα άρχιζε βόρεια από το βουνό Αμπελος, θα είχε μήκος περίπου 1 χιλιόμετρο μέσα στο βουνό και θα μετέφερε τα νερά της πηγής στην πόλη. Επρόκειτο δηλαδή για ένα τεχνικό έργο απίστευτης δυσκολίας για την εποχή. Το γεγονός ότι ο Πολυκράτης επέλεξε τον Ευπαλίνο για να κατασκευάσει το υδραγωγείο αποδεικνύει ότι αυτός ήταν από τους ικανότερους αρχιτέκτονες της εποχής του. Ο Ευπαλίνος λοιπόν ανέλαβε την κατασκευή του έργου, που διήρκεσε από το 550 έως το 530 π.Χ. Ηταν μια σήραγγα μήκους 1.036 μέτρων και διατομής περίπου 1,75x1,75 μ. Ο αγωγός αυτός θεωρείται από τα σπουδαιότερα τεχνικά έργα της αρχαιότητας, εάν αναλογιστεί κανείς τα τεχνικά μέσα της εποχής. Η συγκεκριμένη κατασκευή άρχισε συγχρόνως και από τα δύο άκρα του βουνού και οι σήραγγες που διανοίχθηκαν με αυτόν τον τρόπο συναντήθηκαν στη μέση της απόστασηςμε ελάχιστη απόκλιση αποτελώντας, έτσι, ένα ενιαίο όρυγμα. 

Το υδραγωγείο αυτό του μεγάλου Μεγαρέα αρχιτέκτονα λειτούργησε για περίπου 1.000 χρόνια και καταστράφηκε κατά την εισβολή των Αράβων το 666 μ.Χ. στο νησί της Σάμου.

Σήμερα, μετά από καθυστερήσεις πολλών ετών, το τεχνολογικό θαύμα της αρχαιότητας είναι έτοιμο να προκαλέσει παγκόσμιο θαυμασμό. 

Σήμερα, 2.500 χρόνια μετά τον Ευπαλίνο, η τεχνολογία έχει κάνει τεράστια άλματα. Τους ανθρώπους που έσκαβαν τον βράχο του βουνού της Αμπέλου της Σάμου έχουν αντικαταστήσει θηριώδη μηχανήματα που συντομεύουν απίστευτα τη χρονική διάρκεια της κατασκευής, την ασφάλειά της και την αντοχή της. 

Παρ’ όλα αυτά, στη σημερινή εποχή -και ιδιαίτερα στη χώρα μας- τέτοιου μεγέθους κατασκευές, σε αναλογία με το ευπαλίνειο όρυγμα, συνοδεύονται διαχρονικά από προβλήματα τα οποία δεν έχουν σχέση με την τεχνολογική στάθμη της εποχής μας. 

Προβλήματα διαφάνειας στην επιλογή των κατασκευαστών, με άμεσο αντίκτυπο τόσο στην ποιότητα του έργου όσο και στο οικονομικό κόστος.

Προβλήματα πλασματικών υπερτιμολογήσεων, με άμεσο αντίκτυπο στην επιβάρυνση του κοινωνικού συνόλου.

Προβλήματα που προκύπτουν από τη διαπλοκή ορισμένων εργοληπτών δημοσίων έργων, με δημόσιους λειτουργούς αλλά και πολιτικούς.

Προβλήματα από τον επιχειρούμενο διεμβολισμό των ΜΜΕ από ορισμένους εργολήπτες οι οποίοι με τον τρόπο αυτό μπορούν να εκβιάζουν πολιτικές ηγεσίες για όλο και μεγαλύτερη εμπλοκή τους στα δημόσια έργα και όχι μόνο.

Προβλήματα που έχουν σχέση με τη δημιουργία παρασιτικών έκνομων οικονομικών δραστηριοτήτων γύρω από τους διαγωνιζόμενους για την ανάληψη ενός δημόσιου έργου. Αναφέρομαι στους λεγόμενους «αεριτζήδες», δηλαδή σε κατ’ ευφημισμόν εργολήπτες οι οποίοι χρηματίζονται από σοβαρότερους εργολήπτες προκειμένου να απέχουν από διαγωνισμούς!

Ολα αυτά βέβαια τα προβλήματα είναι ευνόητο ότι έχουν σχέση με την αξιοκρατία στις επιλογές των εργοληπτών. Επιλογές που δεν πρέπει να έχουν ως μόνο κριτήριο τη χαμηλότερη οικονομικότερη προσφορά, αλλά να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψη η γενικότερη εμπειρία, η ικανότητα και η εντιμότητα του εργολήπτη. Πριν από 2.500 χρόνια ο Πολυκράτης, αν και τύραννος, επέλεξε τον ικανότερο αρχιτέκτονα της εποχής του, τον Ευπαλίνο, χωρίς να λάβει υπόψη εντοπιότητα, οικονομικές προσφορές, διαγωνισμούς και... κουμπαριές. Και έφτιαξε το πιο θαυμαστό τεχνικό έργο της αρχαίας Ελλάδας. Σήμερα;