Βασίλης Δαλιάνης

Από την τραπεζική και την κρίση χρέους, στην προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία. Kαι από την προσφυγική κρίση, τις τρομοκρατικές απειλές. Πολλαπλές κρίσεις που μετατρέπονται σε μια γενική Κρίση. Την υπαρξιακή κρίση της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Καθώς η Ε.Ε διανύει λίγες μόλις ημέρες στο νέο έτος και με την προεδρία του Συμβουλίου να περνάει από το Λουξεμβούργο στην Ολλανδία, οικονομολόγοι και πολιτικοί αναλυτές, ξεσκονίζουν τις κρυστάλλινες σφαίρες τους προσπαθώντας να προβλέψουν αν το 2016 η Ε.Ε. οδεύει προς τη διάλυσή της ή αν τα συνεχή stress tests, αποδεικνύουν πως μπορεί να επιβιώσει και να διαχειριστεί οποιαδήποτε κρίση. Οι δύο πληγές της Ε.Ε.,οικονομία και προσφυγικό είναι τα βασικά ζητήματα που θα κρίνουν το μέλλον της.
 
Οικονομία

Το 2015 το Ευρωπαϊκό οικονομικό Οικοδόμημα απειλήθηκε αλλά παρέμεινε όρθιο. Παρά την  κρίση και την υψηλή ανεργία σε αρκετά κράτη – μέλη, η ευρωπαϊκή οικονομία, όλως παραδόξως , επιστρέφει στα προ κρίσης επίπεδα. Το τρίτο τετράμηνο του 2015, σε σχέση με το αντίστοιχο τετράμηνο του 2014 η ανάπτυξη στην Ε.Ε. ήταν  1.9%, ενώ στην Ευρωζώνη 1,6%, ποσοστά που δεν έχουν καταγραφεί από το 2011. Την ίδια στιγμή η ανεργία στην Ε.Ε. έπεσε στο 9,3% και στην Ευρωζώνη στο 10,7%. Τα χαμηλότερα ποσοστά από τον Ιανουάριο του 2012 από τον Οκτώβριο του 2014 αντίστοιχα.

Την ίδια περίοδο το ευρώ υποχώρησε κατά 10% περίπου έναντι του δολαρίου και η συμμετοχή του κοινού νομίσματος στα παγκόσμια αποθέματα μειώθηκε περίπου στο 20%. Τα νοματίσματα της Δανίας, της Αυστραλίας και του Καναδά σημείωσαν μεγαλύτερη πτώση. Η Ελλάδα όμως εξακολουθεί να σέρνει την αλυσίδα της σαν τον κατάδικο, έχοντας υπογράψει το χειρότερο Μνημόνιο. Η Ε.Ε. και η Ευρωζώνη πήγαν πολύ καλύτερα στην οικονομία, το 2015, από όσο στην πολιτική.
 
Προσφυγική κρίση

Αν η Ευρωζώνη των 19 κρατών –μελών μπορεί να καταλήξει έστω και σε μια εξαιρετικά επώδυνη συμφωνία, όπως αυτή της Ελλάδας, η κατάσταση στην Ε.Ε. των 28 κρατών – μελών είναι περισσότερο δύσκολη. Η προσφυγική Κρίση και τα τρομοκρατικά χτυπήματα στο Παρίσι, παρ'όλη την προσπάθεια που καταβάλλεται ώστε να μην συνδεθούν, προκαλούν ισχυρότατους τριγμούς στην Ένωση. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν μπόρεσαν να καταλάβουν εγκαίρως το πρόβλημα και αρκετές πρωτεύουσες αρνούνται να δεχθούν την πραγματικότητα. Η προσφυγική κρίση δοκίμασε και δοκιμάζει την ευρωπαϊκή συνοχή περισσότερο από την οικονομική. Και είναι τα κράτη –μέλη που φέρουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης.

Οι περισσότεροι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων επιλέγουν να περιχαρακωθούν στα στενά εθνικά τους συμφέροντα, παίζοντας  το παιχνίδι των αλληλοκατηγοριών, ενώ τα κράτη της ανατολικής Ευρώπης δίνουν τη δική τους ερμηνεία στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, διαχωρίζοντας τα δικαιώματα που απορρέουν από τη συμμετοχή τους στην Ε.Ε. από τις υποχρεώσεις τους. Η υποτιθέμενη άνοδος της ριζοσπαστικής αριστεράς στην Ευρώπη που υπολόγιζαν αρκετοί μετά τις ελληνικές εκλογές ήταν ένας μύθος.

Αντίθετα, είναι τα ακροδεξιά και υπερσυντηρητικά λαϊκίστικα κόμματα που κερδίζουν σε ψήφους, σε χώρες όπως η Γαλλία, η Σουηδία, η Ολλανδία, η Πολωνία και η Ουγγαρία. Την ίδια στιγμή η ίδια η Ε.Ε. αδυνατεί να καταλήξει σε μια βιώσιμη λύση. Δωροδοκεί την Τουρκία για να κρατήσει μακριά από τα εδάφη της τους πρόσφυγες. Ο λαϊκισμός επανέρχεται στην γηραιά, αλλά και γηράσκουσα ήπειρο.  Δεν είναι η οικονομία που θα δοκιμάσει την ύπαρξη της Ένωσης, αλλά η κατανόηση της πραγματικότητας. Πως 28 χώρες δεν μπορούν να συνεχίσουν την ενοποιητική διαδικασία με τον ίδιο ρυθμό.