Στάθης Πανταζής

Η άμεση, καθολική και αποτελεσματική άρση των σχετικών προβλημάτων, αποτελεί τον κύριο μοχλό για να καταπολεμηθεί η ανεργία, για να βελτιωθούν τα δημοσιονομικά έσοδα, για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα και για να αξιοποιηθούν οι παραγωγικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Στα χέρια της ελληνικής επιχειρηματικότητας βρίσκεται το κύριο όπλο για να ορθοποδήσει η χώρα, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα με επιτυχία τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.

Κατά την Ετήσια Έκθεση για το Επιχειρηματικό Περιβάλλον 2014, που αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία του Παρατηρητηρίου για την παρακολούθηση των εξελίξεων που αφορούν το ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον, οι διαπιστώσεις που καταγράφηκαν ήταν ιδιαίτερα δυσοίωνες για τη χώρα μας. Η επισκόπηση και μελέτη των 13 περιοχών ενδιαφέροντος του Παρατηρητηρίου, σε συνδυασμό με την πανελλαδική έρευνα γνώμης στις επιχειρήσεις ανέδειξαν τις παθογένειες. Οι χρόνιες αυτές παθογένειες συνιστούν τα κύρια προβλήματα του θεσμικού περιβάλλοντος και γενικότερα της οργάνωσης και λειτουργίας του ελληνικού κράτους.  

Η ιεράρχηση των σχετικών εμποδίων με τον αντίστοιχο κατά σειρά βαθμό προβληματικότητας, θα μπορούσε να καταγραφεί ως εξής:

1. Εγκατάσταση – αδειοδότηση επιχειρήσεων – δραστηριοτήτων
2. Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες – πρόσβαση στη χρηματοδότηση
3. Φορολογία – εισφορές και λοιπές επιβαρύνσεις

4. Απονομή δικαιοσύνης
5. Αναπτυξιακά κίνητρα
6. Δημόσιες συμβάσεις
7. Έρευνα και καινοτομία
8. Προδιαγραφές και πιστοποιήσεις
9. Εξαγωγές – εισαγωγές / Τελωνειακές διαδικασίες
10. Εταιρικό δίκαιο

Στη σχετική έκθεση καταγράφονται και οι αιτίες των εμποδίων με κύριες διαπιστώσεις:

1ον: Στην ανεπάρκεια εθνικής στρατηγικής σε ότι αφορά την ίδρυση και ανάπτυξη των επιχειρήσεων.

2ον: Στην αναποτελεσματικότητα των διαδικασιών με άμεσες αρνητικές συνέπειες στην λειτουργία και υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

3ον: Στις αδυναμίες και δυσλειτουργίες του Θεσμικού Πλαισίου που δημιουργεί ασάφεια στο γενικότερο επιχειρηματικό περιβάλλον και αυξάνει σημαντικά το λειτουργικό κόστος.

Ενδεικτικά τα χρόνια προβλήματα της σύγχρονης  ελληνικής επιχειρησιακής πραγματικότητας, θα μπορούσαν να ομαδοποιηθούν στις ακόλουθες επτά κατηγορίες:
   
1. Τεράστιες καθυστερήσεις σε ότι αφορά την διεκπεραίωση των συναλλαγών  κράτους – επιχειρήσεων που επικεντρώνονται κυρίως:
α) στην «Αδειοδότηση Έργων και Δραστηριοτήτων»
β) στην απονομή της Δικαιοσύνης (393.000 εκκρεμείς υποθέσεις στα διοικητικά δικαστήρια),
γ) στις Δημόσιες Συμβάσεις (χρόνος  230 ημερών κατά μέσο όρο για την ολοκλήρωση της διαδικασίας μιας δημόσια σύμβασης – ο δεύτερος μεγαλύτερος χρόνος στην Ε.Ε. των 27- χωρίς να υπολογίζεται ο χρόνος προκήρυξης και προετοιμασίας του διαγωνισμού,
δ) στις Εξαγωγές – Εισαγωγές / Τελωνειακές διαδικασίες (καθυστερήσεις  1 – 1,5 έτους στις  διαδικασίες εκκαθάρισης εισαγωγών αγαθών που προορίζονται για εξαγωγή ή ενδοκοινοτική παράδοση),
ε)  στις διαδικασίες σύστασης, λειτουργίας και λύσης μιας εταιρείας,
στ) στις διαδικασίες εξυγίανσης των επιχειρήσεων και προσαρμοστικότητας στις νέες τεχνολογίες.

2. Αναποτελεσματικά συστήματα ελέγχων που επιβαρύνουν σημαντικά το κόστος των επιχειρήσεων και το χρόνο έναρξης της επιχειρησιακής δραστηριότητας.

3. Ανεπαρκής αξιοποίηση των σημαντικών δυνατοτήτων απλούστευσης των διαδικασιών και ενημέρωσης, που συνιστούν αποτρεπτικό παράγοντα ανάληψης επιχειρηματικής δράσης, ιδίως από νέες και νέους κάτω των 35 ετών. Τα ανωτέρω δυστυχώς ενισχύονται εξαιτίας του υπέρογκου λειτουργικού κόστους των ελληνικών επιχειρήσεων (ακριβή ενέργεια, υπέρογκες ασφαλιστικές εισφορές και φορολογία, υψηλό κόστος χρηματοδοτικής πίστωσης, επιπλέον εργασιακό κόστος λόγω αυξημένης γραφειοκρατίας, κλπ).

4. Απουσία συγκροτημένης εθνικής στρατηγικής και συνεργασίας με την επιχειρηματική κοινότητα στην επεξεργασία πολιτικών και διαμόρφωσης ενιαίου θεσμικού πλαισίου που θα αντιμετωπίσει καθολικά και όχι αποσπασματικά τα προβλήματα.

5. Απουσία σταθερού θεσμικού περιβάλλοντος, σε ότι αφορά ιδίως τη φορολογία, τα αναπτυξιακά κίνητρα και την πρόσβαση στα προγράμματα του ΕΣΠΑ, έτσι ώστε να διαμορφωθεί ένα σταθερό - αναπτυξιακό επιχειρηματικό περιβάλλον που αποτελεί την αναγκαία και ικανή συνθήκη προσέλκυσης επενδύσεων με σκοπό τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας.

6. Απουσία θεσμικού πλαισίου υπέρ των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων για την άμβλυνση των ανισορροπιών που επιβαρύνει δυσανάλογα τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις σε σχέση με τις μεγάλες (πρόσβαση στη χρηματοδότηση, Εργασιακό Περιβάλλον, Εργασιακές Σχέσεις, Ασφαλιστικές Εισφορές, πληροφόρηση και δίκτυο υποστήριξης). Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα όχι μόνο την πλήρη απαξίωση του υγιούς ανταγωνισμού, αλλά και την εγκατάλειψη παραδοσιακών τομέων της ελληνικής παραγωγής που οδηγεί σε περαιτέρω συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας.

7. Σύνδρομο κρατισμού, που διατηρεί ένα πλήθος δυσλειτουργιών γραφειοκρατικής εξουσίας, για να υπάγει το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας στη «λογική» του πελατειακού κράτους και τη διαπλοκή.

Αν και τα τελευταία  χρόνια η Δημόσια Διοίκηση έχει προωθήσει ορισμένες αλλαγές σε πλήθος πεδίων που αφορούν τη δημιουργία, τη λειτουργία και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, παρόλα αυτά ο αποσπασματικός χαρακτήρας των παρεμβάσεων και η έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδιασμού συντείνουν στη χαμηλή αποτελεσματικότητά τους και στην διατήρηση των χρόνιων προβλημάτων.

Βασικές προϋποθέσεις για την εύρυθμη και αναπτυξιακή μεταρρύθμιση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στους άξονες που προαναφέρθηκαν,  αποτελούν:

1ον: Η ουσιαστική συμμετοχή της επιχειρηματικής κοινότητας στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, έτσι ώστε να επέλθει η αναγκαία και εποικοδομητική σύνδεση λειτουργικότητας και θεσμικής εφαρμογής,

2ον: Η απάλειψη γραφειοκρατικών δυσλειτουργιών που παραμένουν αμετάβλητες εδώ και δεκαετίες,

3ον: Η πολιτική βούληση για ένα πραγματικό εκσυγχρονισμό του κράτους, που τελικά θα αποφέρει πολύ περισσότερα πολιτικά οφέλη σε όποιον τον πραγματοποιήσει, καθώς οι πολιτικές σκοπιμότητες του παρελθόντος, όπως αποδείχθηκε, χρεοκόπησαν πολιτικά τα κόμματα που τις ασπάστηκαν και επένδυσαν εσφαλμένα σε αυτές. 

Εκτός από το πολύ ακριβό τίμημα που πληρώνει ο ελληνικός λαός για τις στρεβλώσεις ενός αναποτελεσματικού - γραφειοκρατικού κράτους, ταυτόχρονα οι εν λόγω παθογένειες αποτρέπουν την ανάπτυξη και την έξοδο από την κρίση. Οι σχετικές στρεβλώσεις λόγω της γραφειοκρατικής αναποτελεσματικότητας δεν περιορίζονται μόνο στην καθημερινή ταλαιπωρία του Έλληνα πολίτη, αλλά καθιστούν πλέον επίφοβη και την ίδια την επιβίωση της χώρας.


ΣΤΑΘΗΣ ΠΑΝΤΑΖΗΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ – ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ