Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Η προοπτική μιας αριστερής κυβέρνησης σε μια χώρα της Ευρωζώνης σημαίνει πλεύση σε αχαρτογράφητα νερά. Δεν είναι μόνο ότι σήμερα οι πολιτικές ισορροπίες στις χώρες-μέλη ευνοούν τις συντηρητικές δυνάμεις, αλλά και ότι η ίδια η δομή της Ευρωζώνης βασίζεται στις συντηρητικές αρχές του Μάαστριχτ και του Συμφώνου Σταθερότητας, που τα τελευταία χρόνια συνοψίζονται σε λιτότητα και περιορισμό του κράτους πρόνοιας.

Τι θα γίνει εάν ο ΣΥΡΙΖΑ σχηματίσει κυβέρνηση; Θα αλλάξει ο ίδιος ή θα αλλάξει η Ευρώπη; Και εάν τελικά μια αριστερή κυβέρνηση τα πάει καλύτερα από τις προηγούμενες, ποιο θα είναι το παράδειγμα για την υπόλοιπη Ευρώπη; Μήπως τελικά μια αριστερή κυβέρνηση σε χώρα-μέλος της Ευρωζώνης είναι ασύμβατη με τους θεσμούς που έχουν οικοδομηθεί;  Ή μήπως, οι αριστερές πολιτικές έχουν πλέον απαγορευτεί διά νόμου στην Ευρωζώνη με τους αυστηρούς κανονισμούς που έχουν τεθεί σε ισχύ;

Πρόκειται για ερωτήματα που δεν έχουν απάντηση γιατί δεν έχουν προηγούμενο. Αυτά που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια, αλλά και όσα έρχονται, είναι πρωτοφανή, με αποτέλεσμα να δοκιμάζονται οι αντοχές των συστημάτων και αυτά να μεταλλάσσονται.

Ηδη το Σύμφωνο Σταθερότητας έχει παρακαμφθεί από τη Γαλλία και την Ιταλία, ενώ η ΕΚΤ ετοιμάζεται για ποσοτική χαλάρωση (το λεγόμενο «τύπωμα χρήματος», στα πρότυπα των ΗΠΑ) παρά τις αντιρρήσεις της Γερμανίας, αλλά και τους περιορισμούς των συνθηκών.

Μέχρι στιγμής το σύστημα της Ευρωζώνης προσαρμόστηκε αλλάζοντας -ίσως όχι όσο χρειάζεται- χωρίς να σημειωθεί έκρηξη, ουδείς όμως μπορεί να την αποκλείσει στο μέλλον.

Οι εταίροι δεν έκρυψαν στις προηγούμενες εκλογές την προτίμησή τους σε κυβερνήσεις που εφαρμόζουν την πολιτική του μνημονίου και το έδειξαν με κάθε τρόπο. Οι έμμεσες αλλά καθαρές αναφορές στο ενδεχόμενο αποπομπής από το ευρώ και οι πολιτικές πιέσεις, σε συνδυασμό με την πίεση των αγορών, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο αποτέλεσμα των προηγούμενων εκλογών.

Μέχρι στιγμής οι αναταράξεις στις αγορές μετοχών και ομολόγων ήταν έντονες στο εσωτερικό της χώρας. Η διαφορά με το 2012 είναι ότι η ένταση περιορίστηκε στα ελληνικά σύνορα, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, και οι δονήσεις δεν επεκτάθηκαν σε άλλες αγορές.

Τίποτα ομως δεν αποκλείει τη μετάδοση αργότερα. Η κατάσταση είναι δίκοπο μαχαίρι: εάν το ελληνικό ζήτημα είναι απομονωμένο και η Ευρωζώνη δεν αντιμετωπίζει συστημικό κίνδυνο εξ αυτού, τότε κερδίζουν έδαφος οι ακραίοι της Ευρωζώνης που θεωρούν ότι μπορούν να απαλλαγούν από τη χώρα μας εξαφανίζοντας τον «ηθικό κίνδυνο» και δίνοντας ένα καλό μάθημα στους Podemos ή οποιονδήποτε άλλο αμφισβητεί την ορθοδοξία της λιτότητας και την ηγεμονία της Γερμανίας. Βέβαια, η άποψη αυτή είναι μειοψηφική στην Ευρωζώνη και οι περισσότεροι δεν διανοούνται ότι μπορούν να ρισκάρουν τη διάλυση του ευρώ βασιζόμενοι στην υπόθεση ότι μια ελληνική αποχώρηση είναι κάτι που μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο. Κι αν δεν είναι;

Οι συνεπειες είναι αδύνατον να υπολογιστούν και γι’ αυτό η Ανγκελα Μέρκελ το 2012 δεν συμφώνησε την αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν αποκλείεται ένα ατύχημα, ανεξαρτήτως προθέσεων.

Αργά ή γρήγορα το ελληνικό θέμα θα πάρει ευρωπαϊκή διάσταση και τα διλήμματα θα επανέλθουν έντονα, υπογραμμίζοντας τους αντικειμενικούς περιορισμούς του ευρωπαϊκού πλαισίου και τους περιορισμούς που έχει κάθε εθνική κυβέρνηση.

Εχει όμως γίνει σαφές και ότι το πρόγραμμα που επιβάλλεται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια εξάντλησε τις κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα που ανέλαβαν την υλοποίησή του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να υποστηριχτεί πλέον πολιτικά.

Υποτιθεται ότι η Ε.Ε. είναι -ακόμη- ένωση δημοκρατικών κρατών. Γι’ αυτό και η αλήθεια ίσως να κρύβεται κάπου στη μέση.