Γρ. Νικολόπουλος

Θεωρούν δηλαδή οι πιο αισιόδοξοι ότι ο «σοφός λαός» δεν θα κλοτσήσει την καρδάρα με το γάλα, δηλαδή δεν θα αυτοκτονήσει φεύγοντας από την Ε.Ε. Βέβαια, ποτέ δεν ξέρεις, αλλά μάλλον δεν πηγαίνουμε προς τα εκεί παρά τις επιδιώξεις του μεταμφιεσμένου παλιού ΠΑΣΟΚ, αλλά και της λαϊκής Δεξιάς, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας βέβαια βρίσκεται στα έδρανα των βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας.

Ας θεωρήσουμε λοιπόν ότι το δίδυμο Σαμαρά - Βενιζέλου θα καταφέρει να βρει μια μαγική συνταγή η οποία να ικανοποιεί την τρόικα σε κάποιο βαθμό (η τρόικα π.χ. ζητάει 100, εμείς θα υποσχεθούμε 60 με 70) και να μη θέτει σε κίνδυνο την κυβέρνηση - δηλαδή τα μέτρα που θα κατεβάσει η κυβέρνηση να ψηφιστούν από τη Βουλή. Δύσκολο μεν, όχι όμως ανέφικτο αφού πολλά από αυτά που ζητάει η τρόικα ως προαπαιτούμενα ενδεχομένως δεν χρειάζεται να γίνουν άμεσα. Για παράδειγμα, οι αλλαγές στο Ασφαλιστικό, εφόσον υπάρχει ένας νέος νόμος, η αναλογιστική μελέτη του οποίου δεν δείχνει πρόβλημα, δεν χρειάζεται να γίνουν φέτος. Μπορούμε να περιμένουμε να εφαρμοστεί ο νόμος και αν πράγματι υπάρξει πρόβλημα στα Ταμεία, λαμβάνονται τα μέτρα της τρόικας διορθωτικά και όχι από πριν.

Από την άλλη μεριά, υπάρχουν μέτρα που ζητάει η τρόικα, όπως το μισθολογικό του Δημοσίου ή τις παρεμβάσεις στον συνδικαλιστικό νόμο, τα οποία η κυβέρνηση δεν μπορεί να αποφύγει. Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα διότι θα πρέπει τα μέτρα αυτά να περάσουν από τη Βουλή πριν από το τέλος του έτους και καθώς είναι μέτρα με μεγάλο πολιτικό κόστος (που θα πλήξουν μεγάλη μερίδα των δημοσίων υπαλλήλων) ενδέχεται πολλοί κυβερνητικοί βουλευτές να μην τα ψηφίσουν. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, προσπαθούν τώρα οι δύο πολιτικοί αρχηγοί που συγκυβερνούν να βρουν μια ισορροπία μεταξύ της τρόικας και των βουλευτών τους. Πάντως δεν μπορεί κανείς να είναι σίγουρος ότι αυτά τα μέτρα θα περάσουν και από τη Βουλή και από την τρόικα. Ακόμη όμως κι αν συμβεί αυτό, αιφνιδίως εμφανίζεται ξανά -ως εφιάλτης- μια νέα «δύναμη» που παρεμβαίνει στις πολιτικές εξελίξεις, οι «αγορές».

Οι αγορές απέδειξαν πριν από λίγες εβδομάδες ότι έχουν ορθάνοιχτα τα μάτια και τα αυτιά τους και είναι έτοιμες ανά πάσα στιγμή να μας «επαναφέρουν στον ίσιο δρόμο» ξεπουλώντας μετοχές και ομόλογα. Το έδειξαν με τόσο μεγάλη αποφασιστικότητα που είναι αμφίβολο πλέον αν χρειάζεται η τρόικα και η Μέρκελ για να επιβάλουν τα μέτρα.

Φτάνουμε λοιπόν σε ένα σημείο που οι αγορές θα καθορίζουν το τι θα γίνει στη χώρα; Προφανώς. Και οι αγορές δεν είναι ούτε ήπιες, ούτε πολιτικά ορθές, ούτε κοινωνικά ευαίσθητες, ούτε καν έντιμες. Το τελευταίο -που μπορεί να προκαλεί εντύπωση σε ορισμένους νεοφιλελεύθερους λάτρεις των αγορών- το λέω διότι στην περίπτωση π.χ. των stress tests οι αγορές επανειλημμένως έπαιξαν πολύ βρώμικο παιχνίδι. Η θεοποιημένη εφημερίδα «Financial Times», για παράδειγμα, έλεγε πέρυσι τον Μάρτιο ότι οι ελληνικές τράπεζες θα χρειαστούν αυξήσεις κεφαλαίου 20 δισ. Το ίδιο έλεγαν και πολλά reports των μεγαλύτερων επενδυτικών τραπεζών και των μεγαλύτερων χρηματιστηριακών εταιρειών που ανέβαζαν τις κεφαλαιακές ανάγκες των ελληνικών τραπεζών σε 14-22 δισ. ευρώ. Με αφορμή αυτά τα reports, οι ξένες χρηματιστηριακές εταιρείες και τα μεγάλα funds γύρισαν τα λεφτά τους στο Χρηματιστήριο της Αθήνας δύο και τρεις φορές βγάζοντας εκατοντάδες εκατομμύρια κέρδος εις βάρος των μετόχων των τραπεζικών μετοχών. Τα αποτελέσματα των stress tests δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμη αλλά, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, δεν πλησιάζουν καν αυτά τα νούμερα. Αυτό λοιπόν ήταν ένα παιχνιδάκι των αγορών, όπως ήταν και ο δήθεν τρόμος τους μπροστά στις δηλώσεις Σαμαρά ότι θα βγούμε από το μνημόνιο και στις  αντίστοιχες του Τσίπρα ότι δεν θα σεβαστεί τις νέες συμφωνίες με την Ε.Ε. Ολα αυτά ήταν παιχνιδάκια, που όμως μας κόστισαν πάρα πολύ. Και αν οι αγορές «παίζοντας» μπορούν να κοστίζουν τόσα πολλά χρήματα στη χώρα και στους μικροεπενδυτές, οι κυβερνήσεις πρέπει να το έχουν υπόψη τους πριν μιλήσουν - εφόσον βεβαίως δεν μπορούν να τις αντιμετωπίσουν αλλιώς, που δεν μπορούν.

Εν κατακλείδι λοιπόν, έχουμε μπροστά μας ένα δύσκολο δίμηνο έως ότου περάσουν τα όποια μέτρα συμφωνηθούν με την τρόικα έτσι ώστε στη συνέχεια να γίνουν οι εκταμιεύσεις από τις νέες πιστωτικές γραμμές. Η ουσία όμως είναι ότι, είτε έχουμε την τρόικα να μας ελέγχει είτε τη Μέρκελ και το ΔΝΤ, ο έλεγχος των αγορών που ακολουθεί την πορεία μας από εδώ και πέρα θα είναι αυστηρότερος από τους ελέγχους που είχαμε μέχρι σήμερα. Και θα είναι έλεγχος που θα συνοδεύεται από αυτόματη τιμωρία. Και αυτό ανάγει τον πολιτικό κίνδυνο σε μείζον πρόβλημα από εδώ και στο εξής και ρίχνει πολύ μεγαλύτερο βάρος στις πλάτες των βουλευτών από αυτό που έχουν συνηθίσει.