Βασίλης Τσακίρογλου

Η χθεσινή ανάρτηση της ηλεκτρονικής Telegraph περί «κεμπαμπτζίδικου» με τα μάρμαρα που, θεία χάριτι, «έσωσε» ο Έλγιν και που εμείς οι Έλληνες θα περιφρονούσαμε, είναι χαρακτηριστική αυτού του βαθιά ριζωμένου σνομπισμού στην κουλτούρα των Άγγλων.

Πέρα από την υπόθεση των γλυπτών, τον δίκαιο καημό για τη λεηλασία κ.λπ., ας μην βιαστούμε να θιγούμε από την άποψη ενός δημοσιογραφούντος. Εξάλλου, οι Βρετανοί σνομπάρουν τους πάντες: Αποκαλούν «βατράχους» ή «βατραχοφάγους» τους Γάλλους -ενώ οι ίδιοι έχουν ως εθνικό fast food το οικτρό fish 'n' chips. Σιχαίνονται τους Γερμανούς -αλλά εάν δεν υπήρχε η BMW, το Mini θα ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, ένα αναξιόπιστο, προβληματικό αυτοκίνητο, με μόνο προσόν του το «Made in the UK».

Υπενθυμίζεται ότι πριν από μερικές ημέρες, ο εξίσου έγκυρος Guardian είχε φιλοξενήσει το άρθρο της ανταποκρίτριάς του στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία, η οποία παραδεχόταν ότι «ως Βρετανίδα, κατεβάζω το κεφάλι μου από ντροπή. Πρέπει να επιστρέψουμε τα γλυπτά της Ακρόπολης». Αυτό δείχνει το αυτονόητο, ότι δηλαδή στη Βρετανία δεν επικράτησε ξαφνικά κάποιο φιλελληνικό ρεύμα, οι γνώμες διίστανται. Όπως είναι φυσικό, κάποιοι θεωρούν τους Έλληνες άξιους να φροντίσουν τα αρχαία καλλιτεχνήματα και κάποιοι άλλοι όχι.

Η ιστορία είναι παλιά: Κυρίως ύστερα από την έλευση του λόρδου Μπάιρον στην Ελλάδα, υπήρξε ένα ρεύμα ρομαντικών περιηγητών που έκαναν το ταξίδι από τη Βρετανία για να γνωρίσουν τους Έλληνες, τους νόμιμους κληρονόμους του Περικλέους, του Σωκράτους κ.λπ. Επιστρέφοντας στην πατρίδα τους, πιθανότατα πίνοντας τσάι στις λέσχες τους, μετέφεραν, αν όχι αρχαία γλυπτά, την απογοήτευσή τους: Οι Έλληνες της εποχής ήταν εντελώς άξεστοι και απαίδευτοι. Το Βυζάντιο και η Τουρκοκρατία είχαν διαλύσει οποιαδήποτε αίσθηση δεσμού των νέων Ελλήνων με τους προγόνους τους.
   
Ο Έλγιν ρήμαζε την Ακρόπολη και οι ντόπιοι απορούσαν τι λόξα έχουν οι Άγγλοι με τις πέτρες -και δεν ήταν μόνο ο αγράμματος λαουτζίκος που το έκανε αυτό, αλλά και μέλη της όποιας ιντελιγκέντσιας είχε τότε η ελληνική κοινωνία. Υπάρχουν δημοσιεύματα στον τύπο της εποχής, τα οποία ευγνωμονούν τον ληστή λόρδο.

Παρόλ' αυτά, θα έλεγε κανείς ότι οι Βρετανοί σήμερα δίνουν τη μάχη ενάντια στο δίκαιο αίτημα της επανένωσης των γλυπτών εν ονόματι όλης της Ευρώπης. Διότι, ας μην ξεχνάμε ότι πχ το Ιράκ είχε εγείρει παρόμοιο με το ελληνικό αίτημα για την επιστροφή της Πύλης της Βαβυλώνος, η οποία βρίσκεται στο Βερολίνο από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

Όποιος έχει επισκεφτεί το μουσείο της Περγάμου, μπορεί να θυμηθεί εύκολα το δέος που προκαλεί η Πύλη Ishtar -αλλά και το θράσος των Γερμανών που δεν δίστασαν να την ξηλώσουν ολόκληρη και να τη στείλουν στην πατρίδα τους. Και αυτό το θράσος, με μια εκλεπτυσμένη μορφή, εξακολουθεί ως σήμερα, καθώς οι υπεύθυνοι του μουσείου προσπαθούν να προλάβουν τον αποτροπιασμό του επισκέπτη με μια πινακίδα που γράφει πάνω-κάτω ότι «τα αρχαία αντικείμενα που βλέπετε εδώ βρίσκονταν σε εμπόλεμες περιοχές και διέτρεχαν μεγάλο κίνδυνο καταστροφής».

Χάρη στους κάθε είδους Έλγιν, η Ευρώπη γέμισε τα μουσεία της και, εκτός ίσως από τους Βρετανούς, εισπράττει εισιτήριο για να εκθέτει στο κοινό τα αριστουργήματα του ελληνικού, αιγυπτιακού, ασσυριακού κ.λπ πολιτισμού. Οπότε, μια εκστρατεία υπέρ της επιστροφής των γλυπτών της Ακρόπολης συνιστά ένα ανεπιθύμητο και ενοχλητικό προηγούμενο. Γι' αυτό και η επίθεση με τα κεμπάμπ είναι μόνο η αρχή.