Χρ. Ι. Στεφανάδης

Οι Λωτοφάγοι ήταν ένας φιλόξενος και ειρηνικός λαός. Στο νησί τους ήταν διαδεδομένο ευρύτατα ένα φυτό, ο λωτός. Τα άνθη και οι καρποί του ήταν η κύρια τροφή των κατοίκων αυτού του νησιού και θεωρούνταν σαν ναρκωτικό που προκαλούσε απάθεια και λήθη. Σε αυτό το εξωτικό νησί έφτασε και ο πολυμήχανος Οδυσσέας κατά τη διάρκεια της περιπλάνησής του στην αναζήτηση της Ιθάκης. Οι Λωτοφάγοι τούς υποδέχτηκαν φιλικά και τους πρόσφεραν τον καρπό του λωτού. Οι ναύτες του Οδυσσέα δεν επιθυμούσαν πλέον να επιστρέψουν στην Ιθάκη λησμονώντας από πού έρχονται και πού πηγαίνουν. Ο Οδυσσέας τούς οδήγησε στα πλοία τους με τη βία, όπου και συνήλθαν, επανήλθε η μνήμη τους και ξαναθυμήθηκαν το σπίτι τους και τον προορισμό τους. Ετσι συνέχισαν το εξαντλητικό τους ταξίδι στη Μεσόγειο θάλασσα…

Στη μακρά ιστορία του Ελληνισμού, από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, ιδιαίτερα σε κρίσιμες περιόδους, παρατηρείται το ίδιο αυτό φαινόμενο της λωτοφαγίας. Δηλαδή όπως στη μυθολογία με τους Λωτοφάγους, μια μερίδα του ελληνικού λαού, μικρή ή μεγάλη, ανάλογα με την περίσταση, φαίνεται να πέφτει σε ειρηνική απάθεια, να χάνει τον κοινωνικό προσανατολισμό και την ιστορική της μνήμη. Δηλαδή κατά έναν περίεργο τρόπο, πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν φαίνεται να έχουν ξεχαστεί, ή τουλάχιστον να ανακαλούνται στη μνήμη κατά τέτοιον τρόπο ώστε να μην αξιολογούνται.

Εχει αποδειχτεί επιστημονικά ότι η ανθρώπινη μνήμη είναι μια πολύ σύνθετη διαδικασία και επομένως ορισμένες φορές μπορεί να είναι αναξιόπιστη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το εξής: Μια απλή αλλαγή στον τρόπο που τίθεται μια ερώτηση σε αυτόπτη μάρτυρα σοβαρού γεγονότος, όπως ένας φόνος, μπορεί να επηρεάσει τη μνήμη του. Γι’ αυτό τον λόγο, τέτοιες μαρτυρίες από μόνες τους δεν θεωρούνται τα μόνα αποδεικτικά στοιχεία στα δικαστήρια.
Την πολύπλοκη διαδικασία της ανθρώπινης μνήμης διερευνά η σύγχρονη επιστήμη με την προσπάθεια εμφύτευσης τεχνητής μνήμης σε εγκεφάλους πειραματόζωων, ανοίγοντας τον δρόμο για τη μελλοντική διερεύνηση της διαδικασίας της μνήμης και στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Γιατί αναφέρομαι σε αυτά τα επιστημονικά δεδομένα; Στη βαθιά οικονομική, κοινωνική και τελικά ανθρωπιστική κρίση της πατρίδας μας, μερίδα των συμπολιτών μας εκδηλώνει επιλεκτική μνήμη. Ξεχνά τα γεγονότα που συνέβησαν στη χώρα, ιδιαίτερα μετά τη Μεταπολίτευση. Τις τεράστιες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές που συγκλόνισαν την ελληνική κοινωνία... Ξεχνά την αλόγιστη σπατάλη του -δανεικού- δημόσιου χρήματος. Ξεχνά την επίσημη ανοχή της μίζας που χαρακτηριζόταν «δωράκι». Ξεχνά την ενθάρρυνση της αντιπαραγωγικότητας μέσω των συνεχών εργασιακών διεκδικήσεων. Ξεχνά τις ατελείωτες παροχές από κυβερνώντες. Ξεχνά το «λεφτά υπάρχουν!». Και θυμάται μόνο το πολύ πρόσφατο παρελθόν και το οδυνηρό παρόν με τους δυσβάσταχτους φόρους, την ανεργία, τον κλονισμό των κοινωνικών δομών του κράτους και το επαχθές μνημόνιο. Και όλα τα δεινά του λαού μας τα συνδυάζει με τη συγκυβέρνηση που αγωνίζεται να κρατήσει την πατρίδα όρθια και να παραμείνει χώρα ευρωπαϊκή.

Αλλά η σύγχρονη λωτοφαγία, που συντηρείται από μερίδα της αντιπολίτευσης, δεν οδηγεί πουθενά.

Οπως για το πλοίο του μυθικού Οδυσσέα η αναζήτηση της Ιθάκης ήταν μονόδρομος, έτσι και για το πλοίο της σύγχρονης πατρίδας μας η αναζήτηση ξανά της ευημερίας είναι μονόδρομος. Η σταθερή πορεία της προς την Ευρώπη.