Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων – Αγροτικά Προϊόντα για τους καταναλωτές σε ανταγωνιστικές τιμές
Σπύρος Κυρίτσης

Σπύρος Κυρίτσης

Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων – Αγροτικά Προϊόντα για τους καταναλωτές σε ανταγωνιστικές τιμές

Το τελευταίο διάστημα επανήλθε για πολλοστή φορά στην επικαιρότητα το θέμα των τιμών πώλησης στην Ελλάδα προϊόντων καθημερινής κατανάλωσης (το περιβόητο ‘καλάθι της νοικοκυράς’), όπου για μία ακόμα φορά αποτυπώθηκε η αναντιστοιχία των τελικών τιμών μεταξύ Ελλάδος και άλλων ευρωπαϊκών αγορών.

Ειδικά όσον  αφορά τα αγροτικά προϊόντα, είναι  πλέον σε όλους μας γνωστό ότι υπάρχει τεράστια ψαλίδα μεταξύ της τιμής πώλησης από τον παραγωγό (από το ‘χωράφι’ όπως έχει καθιερωθεί) και της τιμής αγοράς στο συνοικιακό μανάβικο ή super market  από τον τελικό καταναλωτή.

Και παρόλο που είναι  πλέον κοινό μυστικό σε όλους τους συμμετέχοντες στην παραγωγική διαδικασία (από τον αγρότη μέχρι τον τελικό έμπορο και  καταναλωτή) γιατί  και πως υπερδιπλασιάζεται η τιμή του προϊόντος σε κάθε στάδιο διακίνησης του, λύση που να εξυπηρετεί τον  τελικό  καταναλωτή, ιδιαίτερα την δύσκολη αυτή εποχή, δεν έχει βρεθεί.
Βεβαίως, κατά καιρούς διατυπώνονται από τους αρμόδιους κρατικούς παράγοντες προτάσεις ή συστάσεις για τη ορθολογικοποίηση του πλαισίου παραγωγής- διακίνησης ή και διάθεσης των αγροτικών προϊόντων, προτάσεις που όπως όλοι μας γνωρίζουμε δεν  καταλήγουν σε κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. 

Ο κύριος λόγος για αυτό είναι ότι το μέχρι σήμερα μοντέλο λειτουργίας δεν διαθέτει ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά και  διαφάνεια στη λειτουργία του,  η έλλειψη  των  οποίων επιφέρει  τα προαναφερόμενα  αποτελέσματα.
Κλείσιμο

Μία ρεαλιστική  πρόταση  με  πολλαπλά οφέλη  για τους παραγωγούς, τους εμπόρους, τους τελικούς καταναλωτές, αλλά και για την εθνική οικονομία, είναι η δημιουργία, ή ακριβέστερα η επαναλειτουργία ενός Χρηματιστηρίου  Εμπορευμάτων (ΧΕ), το οποίο θα λειτουργεί παράλληλα με το σημερινό μοντέλο διακίνησης και πώλησης των προϊόντων.   

Το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων δεν είναι πρωτόγνωρη έννοια στην Ελλάδα. Υπήρχαν και λειτουργούσαν ΧΕ στον Πειραιά και  Θεσσαλονίκη  μέχρι και τις τελευταίες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα. Αντίστοιχα, ΧΕ λειτουργούν σήμερα σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο, μεταξύ των οποίων  και γειτονικές μας χώρες.

Η επαναλειτουργία ενός ΧΕ θα γίνει βάσει ενός εντελώς διαφορετικού τρόπου λειτουργίας από ότι  στο παρελθόν. Συγκεκριμένα,  η αγορά του ΧΕ  θα πρέπει να διαθέτει τα χαρακτηριστικά μίας Οργανωμένης Αγοράς (αντίστοιχη με  αυτή των μετοχών), να διαθέτει σύγχρονο Κανονισμό Λειτουργίας, να είναι προσβάσιμη  σε όλους τους ενδιαφερόμενους, να διαθέτει ηλεκτρονικό σύστημα διαπραγμάτευσης – εκκαθάρισης και διακανονισμού αντίστοιχο με αυτό των μετοχών  και να εποπτεύεται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έτσι ώστε να διαθέτει την απαραίτητη αξιοπιστία και διαφάνεια.

Στο ΧΕ θα μπορούν να διαπραγματεύονται προϊόντα (αγροτικά, αλιεία, κλπ) καθώς επίσης και χρηματιστηριακά παράγωγα των προϊόντων αυτών.

Η αγορά των προϊόντων θα είναι είτε spot (φυσική παράδοση των προϊόντων), είτε μελλοντικής εκπλήρωσης (futures - options) .

Οι συμμετέχοντες στην αγορά του ΧΕ θα είναι  οι παραγωγοί των επιμέρους προϊόντων, οι οποίοι επιθυμούν να διαθέσουν τις παραγόμενες ποσότητες τους απευθείας σε χονδρεμπόρους-λιανέμπορουςΟι παραγωγοί έχουν την επιλογή να πωλήσουν τα εμπορεύματα είτε κατά την φάση της παραγωγικής διαδικασίας, είτε όταν πλέον το προϊόν είναι έτοιμο προς διάθεση.
Θα συμμετέχουν επίσης οι χονδρέμποροι – λιανέμποροι,  κεντρικές λαχαναγορές, οι οποίοι είτε θα αγοράζουν τις έτοιμες προς διάθεση ποσότητες, είτε θα αγοράζουν  τα προϊόντα κατά τη περίοδο της παραγωγής τους  και θα αναμένουν την ‘ωρίμανση’ του  για να το παραλάβουν και το διαθέσουν στο εμπόριο.

Επιπλέον των προαναφερόμενων άμεσα ενδιαφερομένων, δύναται να συμμετάσχουν και ‘επενδυτές’ που θα θελήσουν να επενδύσουν σε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης χωρίς φυσική παράδοση ( αποτελεί μια καθαρά επενδυτική κίνηση).
Επισημαίνεται ότι στη συναλλακτική δραστηριότητα του ΧΕ δύναται να συμμετέχουν ημεδαποί ή και αλλοδαποί επενδυτές.

Επιπρόσθετα, το ΧΕ θα πρέπει να διαθέτει κατάλληλους αποθηκευτικούς χώρους στους οποίους θα παραδίδονται από τον πωλητή-παραγωγό και θα αποστέλλονται - παραλαμβάνονται από τον αγοραστή οι συμφωνηθείσες ποσότητες. Επίσης θα πρέπει να δημιουργηθούν φορείς πιστοποίησης των προϊόντων  (ποιότητα, ποσότητα) που διαπραγματεύονται στο ΧΕ. 
Η επαναλειτουργία ενός ΧΕ στη χώρα μας θα πρέπει να ξεκινήσει από την  εισαγωγή και διαπραγμάτευση αγροτικών προϊόντων για τα οποία διαθέτουμε συγκριτικό πλεονέκτημα, είτε όσον αφορά τις παραγόμενες ποσότητες, είτε όσον αφορά την ποιότητα τους. 

Τέτοια προϊόντα για την έναρξη του θεσμού θα μπορούσαν να είναι το ελαιόλαδο και ιδιαίτερα οι ποιότητες του ‘έξτρα παρθένου’ τις οποίες η Ελλάδα διαθέτει σε μεγάλες ποσότητες, καθώς επίσης και  τα αλιεύματα ιχθυοτροφείου.

Σε δεύτερο χρόνο, εφόσον ο θεσμός του ΧΕ εξελιχθεί επιτυχώς, θα μπορούσαν να ενταχθούν και άλλα προϊόντα, όπως κηπευτικά, βαμβάκι, σιτηρά, μέλι, τα οποία διαθέτουν υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά, αλλά και σημαντικές παραγόμενες ποσότητες που δύναται να καλύψουν τις ανάγκες της εγχώριας κατανάλωσης ή να  πωληθούν στο εξωτερικό.

Τα οφέλη από τη επαναλειτουργία ενός ΧΕ είναι πολλά και ποικίλα. Ηδη τους τελευταίους μήνες υπήρξαν δημοσιοποιημένες μελέτες που αναφέρονται στην λειτουργία ενός ΧΕ, και παραθέτουν και συγκεκριμένα στοιχεία.  Καταρχήν, μέσω της λειτουργίας μιας οργανωμένης και διάφανους αγοράς, θα υπάρξουν καλύτερες τιμές πώλησης για τον παραγωγό και χαμηλότερες τιμές αγοράς για τον τελικό καταναλωτή. Μέσω της λειτουργίας του ΧΕ θα περιορισθεί σημαντικά η ΄ψαλίδα΄ μεταξύ τιμής παραγωγού και τιμής ΄καλαθιού νοικοκυράς΄.
Ταυτόχρονα, καθόσον τα προϊόντα που θα διαπραγματεύονται στο ΧΕ θα έχουν εξαγωγικό χαρακτήρα, η ανάπτυξη του θεσμού θα συμβάλλει στην ανάπτυξη των εξαγωγών της χώρας και κατά επέκταση στη βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και στο ΑΕΠ.
Οι παραγωγοί θα αποκτήσουν πρόσβαση σε μια τεράστια αγορά, που επεκτείνεται εκτός των ελληνικών συνόρων,  όπου θα μπορούν να προωθούν τα προϊόντα τους και να απολαμβάνουν καλύτερες τιμές πώλησης από τους μέχρι σήμερα παραδοσιακούς τρόπους διάθεσης.
Επίσης , θα μπορούν μέσω του ΧΕ να συμφωνήσουν τη τιμή και ποσότητα του προϊόντος πριν την ολοκλήρωση της παραγωγής του και έτσι να μπορούν να κάνουν με σχετικά σίγουρο τρόπο έναν οικονομικό προγραμματισμό γνωρίζοντας εκ των προτέρων την τιμή πώλησης.
Η λειτουργία ενός ΧΕ θα αλλάξει - προς το καλύτερο - το μέχρι σήμερα μοντέλο λειτουργίας της αγοράς αγροτικών και λοιπών προϊόντων, συμβάλλοντας σε μία αγορά πιο αποτελεσματική και με διαφάνεια.

Η ελληνική κεφαλαιαγορά διαθέτει την απαραίτητη βούληση για να  συνδράμει στη  διαμόρφωση ενός λειτουργικού, ανταγωνιστικού και διάφανου πλαισίου λειτουργίας του  ΧΕ, και είναι επίσης σε θέση να παρέχει την απαιτούμενη υλικοτεχνική  υποδομή για  τη εύρυθμη λειτουργίας της νέας αγοράς.  

Η επιτυχής και σύντομη ολοκλήρωση των απαραίτητων ενεργειών για την επαναλειτουργία απαιτούν επιπροσθέτως την έμπρακτη αποφασιστικότητα  των επιμέρους επαγγελματικών ενώσεων (Επιμελητήρια, Κεντρικές Ενώσεις) να υποστηρίξουν το νέο θεσμό και να επικοινωνήσουν τα πλεονεκτήματα και τη σημασία του στα μέλη τους. Και προπάντων απαιτούν ισχυρή πολιτική βούληση για τον ανασχεδιασμό του μοντέλου λειτουργίας της αγοράς προϊόντων προς όφελος των  παραγωγών και των τελικών  καταναλωτών.
Το κόστος αυτής της προσπάθειας δεν  είναι σημαντικό. Αντιθέτως, τα οφέλη όπως αναφέρθηκαν ανωτέρω θα είναι πολλαπλάσια και σε σύντομο χρόνο ορατά από όλους μας. 
Αυτό που λείπει για να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός και να ξεκινήσει άμεσα τη λειτουργία του ένα ΧΕ, είναι το συνήθεις ζητούμενο στη χώρα αυτή. ‘Ποιος’ θα αναλάβει την πρωτοβουλία να  ‘τρέξει’  και φέρει εις πέρας αυτήν την προσπάθεια?  

Σπύρος Κυρίτσης
Ο Σπύρος Κυρίτσης είναι μέλος του ΔΣ ΣΜΕΧΑ και μέλος του ΔΣ της ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ  ΑΧΕΠΕΥ



 

Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ειδήσεις Δημοφιλή Σχολιασμένα
ΔΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

BEST OF NETWORK