Βασίλης Στεφανακίδης

Το ερώτημα αυτό απασχολεί πολλούς σκεπτόμενους πολίτες που δεν έσπευσαν να ανοίξουν σαμπάνιες με την επιτυχή έκδοση του πενταετούς ομολόγου. 

Και δεν είναι ένας σκεπτικισμός με αφετηρία την καχυποψία για κρυφές μεθοδεύσεις διαφόρων κέντρων ή σενάρια συνωμοσίας. Οι παράμετροι που ορίζουν τη βιωσιμότητα της οικονομίας μιας χώρας στην περίπτωσή μας παραμένουν, δυστυχώς, εκτός στόχων όσο κι αν η δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος είναι ένα απόλυτα θετικό μέγεθος. Για παράδειγμα, οι επενδύσεις υποχωρούν από το 2011 και το 2013 η μείωσή τους έφτασε το 10,7% του ΑΕΠ. Την ίδια στιγμή ο δείκτης κατανάλωσης βρίσκεται από το 2002 σε επίπεδα άνω του 100% του διαθέσιμου εισοδήματος και το 2013 έφτασε το 119%. 

Οπως εκτιμούν ανεξάρτητοι μελετητές - οικονομολόγοι, η αποκατάσταση της πιστοληπτικής ικανότητας είναι δυνατή μόνο στην περίπτωση που θα σημειωθεί δραστική πτώση του δείκτη κατανάλωσης. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται, δεν μπορεί σήμερα να γίνει λόγος για κάτι τέτοιο και επομένως κακώς παίρνουν τα μυαλά μας αέρα υποθέτοντας ότι θα είναι το ίδιο εύκολες και οι επόμενες έξοδοι της χώρας για αναζήτηση κεφαλαίων. 

Η προεργασία που έγινε αυτή τη φορά ήταν προσεκτική, οι εγγυήσεις από την Ευρώπη και, κυρίως, από τη Γερμανία αξιοπρόσεκτες και καταλυτικές και φυσικά η απόδοση του 5ετούς ομολόγου για τους επενδυτές σημαντική και, κυρίως, διασφαλισμένη από το αγγλικό δίκαιο, ένα δίκαιο που είναι κατάλοιπο της βρετανικής αυτοκρατορίας και το οποίο, σε αντίθεση με όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, προστατεύει μόνο τον δανειστή και ποτέ τον δανειζόμενο, αγνοώντας πλήρως την ενδεχόμενη αδυναμία διαπραγμάτευσης αυτού που έχει ανάγκη να δανειστεί για πολλούς και διάφορους λόγους.

Μάλιστα λένε ότι η «εμπιστοσύνη των επενδυτών» μειώνει σε σημαντικό βαθμό τις προοπτικές πραγματικής εξυγίανσης, καθώς αμβλύνονται οι πιέσεις για μεταρρυθμίσεις, παραπέμποντας στο απροσδιόριστο μέλλον την ουσιαστική ανάκαμψη. Επιπρόσθετα δημιουργούν συνθήκες χαλάρωσης και δικαιολογημένες απαιτήσεις από τον κόσμο που εναποθέτει τις ελπίδες του στην επιτυχία αυτή και διεκδικεί να πάρει πίσω μέρος των απολεσθέντων όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Με τον τρόπο αυτό η Ελλάδα εξαθλιώνεται όλο και περισσότερο, απομακρύνεται πιο πολύ από τη δυνατότητα εξυγίανσής της μέσω της οικονομικής ανάπτυξης και κατ’ επέκταση από την υπέρβαση της κρίσης.

Μπορεί αυτές οι θεωρίες να στηρίζονται αυστηρά σε οικονομετρικά μοντέλα και να μη λαμβάνουν υπόψη τους την κοινωνία, τις πολιτικές συμφωνίες, τις ενδοευρωπαϊκές ισορροπίες και το ψυχολογικό κλίμα, πλην όμως δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει, έξω από συναισθηματισμούς, ότι σε μεγάλο βαθμό υπάρχει κάποιο δίκιο στην προσέγγιση.

Δεν είναι δυνατόν η κατανάλωση να φτάνει στο 119% του ΑΕΠ, γιατί απλούστατα καταναλώνουμε συνεχώς από τα έτοιμα ή δανειζόμαστε για να αντεπεξέλθουμε στις υποχρεώσεις μας. Ο δείκτης αυτός είναι πολύ σημαντικός και μόνο όταν αρχίσει να πέφτει, τότε θα μπορούμε να μιλάμε για ανάκαμψη.

Οι επενδυτές ανά τον κόσμο λειτουργούν, άλλωστε, με δικούς τους κώδικες και το βασικό ζητούμενό τους είναι τα εγγυημένα κέρδη, γι’ αυτό ευθύνονται για πλείστες όσες φούσκες έχουν ιστορικά δημιουργηθεί στην παγκόσμια οικονομία. Σαφώς και η εμπιστοσύνη που δείχνουν στις τράπεζες ή σε κάποιες εταιρείες δεν είναι αμελητέα, καθώς δημιουργεί προϋποθέσεις ανάταξης και εξυγίανσης και κάποια στιγμή θα φανεί η ρευστότητα και στην πραγματική οικονομία.

Δεν σημαίνει όμως επ’ ουδενί εφησυχασμό και επιστροφή σε λογικές που μας έφεραν σε αυτή την κατάσταση. Ο δρόμος είναι μακρύς και οι αντοχές περιορισμένες από την πολύχρονη ταλαιπωρία.