Maurizio Ferrera - Corriere della Sera

Η ευρωπαϊκή οικονομία καταγράφει ντροπαλά σημάδια ανάκαμψης και, σύμφωνα με την Ιταλική Στατιστική Υπηρεσία (Istat), αυτό ισχύει και για την Ιταλία.

Θα ξεκινήσουν οι προσλήψεις; Όλοι το ευχόμαστε, όμως, δεν είναι βέβαιο ότι θα συμβεί. Κατά τη δεκαετία του 1990, η Ευρώπη υπέφερε για αρκετό καιρό από μία σοβαρή ασθένεια, τη λεγόμενη ανάπτυξη χωρίς εργασία (jobless growth). Πρέπει να αποτρέψουμε να συμβεί ξανά το ίδιο, κυρίως στη χώρα μας, που αποτελεί τον αδύναμο κρίκο της ευρωζώνης.

Οι κατηγορίες που κινδυνεύουν περισσότερο είναι οι νέοι, οι γυναίκες, οι εργαζόμενοι μεγαλύτεροι σε ηλικία. Για τις δύο πρώτες κατηγορίες, μέχρι στιγμής έχουν γίνει λίγα, όπως μαρτυρούν τα υψηλά ποσοστά ανεργίας. Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης βρίσκεται η στρατιά (πάνω από δύο εκατομμύρια) νέων που δεν ασχολούνται με τίποτα: δεν φοιτούν σε σχολείο και δεν αναζητούν εργασία. Για τους μεγαλύτερους σε ηλικία, το κύριο εργαλείο μέχρι τώρα υπήρξε το Ταμείο Ενσωμάτωσης, το οποίο, όμως, περιορίζεται στο να παρατείνει το κενό μίας επιδοτούμενης αδράνειας, συχνά χωρίς καμία προοπτική.

Η Βουλή μόλις  ενέκρινε τις μεταρρυθμίσεις για  την εργασία, που αφορούν κυρίως στους νέους. Το δυνατό κομμάτι είναι  οι φοροαπαλλαγές των επιχειρήσεων που προσλαμβάνουν άνεργους κάτω των 29 ετών, χωρίς πτυχίο. Πολλές επιχειρήσεις δείχνουν ενδιαφέρον και σύμφωνα με υπολογισμούς γίνεται λόγος για 100.000 νέες θέσεις εργασίας. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε μία (μικρή) επιτυχία, όμως, η κυβέρνηση είναι υπερβολικά αισιόδοξη: το αποτέλεσμα αυτού του τύπου των κινήτρων είναι αμφίβολο. Επιπλέον, παραδείγματα άλλων χωρών αποδεικνύουν ότι η οδός για να βοηθηθούν οι νέοι χωρίς εμπειρία ή τίτλους σπουδών περνά από τις πολιτικές κατάρτισης και τις υπηρεσίες για την απασχόληση.

Ο πρωθυπουργός Ενρίκο Λέτα και ο υπουργός (Εργασίας) Ενρίκο Τζοβανίνι το γνωρίζουν καλά. Για αυτό είναι σημαντικό να εκμεταλλευτούν στο έπακρο το πρόγραμμα «εγγύηση για τους νέους», που συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ και αναμένεται να ξεκινήσει από το 2014 με στόχο τη μετάβαση από το σχολείο στην εργασία.

Το φθινόπωρο  θα σημειωθεί μία απαραίτητη και  πιο φιλόδοξη, αποφασιστική «δεύτερη φάση», που θα αντιμετωπίσει την πρόκληση της γυναικείας απασχόλησης (με συγκεκριμένα κίνητρα και υπηρεσίες) και την ανεργία ανάμεσα στους μεγαλύτερους σε ηλικία (πολιτικές με στόχο δραστήριους ηλικιωμένους σε συνεργασία με επιχειρήσεις).

Για να σημειωθεί  ανάκαμψη στις επιχειρήσεις, πάντως, απαιτούνται ικανές πολιτικές ώστε να δώσουν πνοή ζωής στους τομείς απασχόλησης που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση.

Σε άλλες χώρες ο τριτογενής τομέας «κράτησε» περισσότερο από ό,τι στην Ιταλία. Για να αναφέρουμε μόνο ένα παράδειγμα, στην Ισπανία η νεανική απασχόληση σε τουριστικές δραστηριότητες, κοινωνικό-υγειονομικές και πολιτιστικές σήμερα είναι υψηλότερη κατά τρεις μονάδες σε σχέση με την Ιταλία. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν περίπου 400.000 περισσότερες θέσεις εργασίας.

Όσον αφορά στον τουρισμό και τον πολιτισμό η Ιταλία δε θα έπρεπε να έχει αντιπάλους στον κόσμο.

Ποια είναι  τα εμπόδια που μας εμποδίζουν από το να αναπτύξουμε υπηρεσίες  και νέες θέσεις, κυρίως στον Νότο; Πρέπει να επικεντρωθούμε σε αυτό το ζήτημα, χωρίς ψευδαισθήσεις ότι η (επιθυμητή) ανάκαμψη της βιομηχανίας μπορεί να δώσει τη λύση μόνη της στο πρόβλημα της ανεργίας.

Η κυβέρνηση  υποσχέθηκε ότι δε θα πάει διακοπές. Το πρώτο ραντεβού για το δίδυμο ανάπτυξη-εργασία είναι το πρόγραμμα σταθερότητας, που αναμένεται τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Εκείνη τη στιγμή θα οριστούν στόχοι και πόροι. Βέβαια, με την προϋπόθεση ότι η σταθερότητα της κυβέρνησης δε θα έχει στο μεταξύ «βομβαρδιστεί», με τα οικονομικά αποτελέσματα που είναι εύκολο να φανταστεί κανείς.