Τι είναι η ψωρίαση;

Τα ευρήματα των ερευνών δείχνουν ότι η ψωρίαση μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαταραχής του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού. Με βάση αυτά τα ευρήματα, η ψωρίαση αναφέρεται ολοένα και συχνότερα ως «αυτοάνοσο νόσημα».

Ένα αυτοάνοσο νόσημα είναι οποιαδήποτε κατάσταση που προκαλείται από το ανοσοποιητικό σύστημα το οποίο επιτίθεται εναντίον των ίδιων των κυττάρων/ιστών του οργανισμού. Τα περισσότερα δερματικά κύτταρα διαιρούνται και αντικαθίστανται περίπου μία φορά το μήνα (κάθε 28 με 30 ημέρες). Όπως δημιουργούνται τα νέα κύτταρα, τα παλιά κύτταρα στην επιφάνεια του δέρματος πεθαίνουν και αποκολλώνται.

Για τα περισσότερα άτομα, η διαδικασία αυτή είναι ανεπαίσθητη. Στα άτομα με ψωρίαση, αυτή η αλληλουχία γεγονότων δε λειτουργεί ομαλά. Αντί να αντικαθίσταται η επιδερμίδα κάθε μήνα, τα δερματικά κύτταρα στις προσβεβλημένες περιοχές αναπαράγονται κάθε 3 με 6 ημέρες. Ως αποτέλεσμα, ο αριθμός των δερματικών κυττάρων αυξάνεται σημαντικά.

Καθώς ο αριθμός των νέων κυττάρων που δημιουργούνται τόσο γρήγορα είναι μεγάλος, συσσωρεύονται μέσα στο δέρμα σχηματίζοντας επηρμένες, λεπιδώδεις αλλοιώσεις ή πλάκες. Στη συνηθέστερη μορφή της ψωρίασης (κατά πλάκας ψωρίαση), τα επιφανειακά κύτταρα αποκολλώνται μαζικά από την επιφάνεια του δέρματος δημιουργώντας λευκά ή ασημί “λέπια”. Κάτω από τα λέπια δημιουργούνται αλλοιώσεις οι οποίες παρουσιάζουν ευαισθησία, είναι κόκκινες και πιθανώς αιμορραγούν.

Η φλεγμονή του δέρματος οφείλεται στον αυξημένο αριθμό φλεγμονωδών κυττάρων (λευκοκύτταρα) που αποικίζουν τις πλάκες της ψωρίασης. Το «γονίδιο της ψωρίασης» δεν έχει ταυτοποιηθεί με ακρίβεια, ωστόσο η ψωρίαση μοιράζεται κοινά στοιχεία με τα γονίδια που συνδέονται με άλλα αυτοάνοσα και φλεγμονώδη νοσήματα. Έτσι εξηγείται γιατί στους ασθενείς με ψωρίαση ενδέχεται να συνυπάρχουν και άλλα νοσήματα, όπως αρθρίτιδα, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, διαβήτης τύπου 1, σκλήρυνση κατά πλάκας

Έχει υπολογισθεί ότι το 2-5% των ανθρώπων παγκοσμίως έχουν ψωρίαση. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι ο αριθμός των ανθρώπων που υποφέρουν από ψωρίαση ανέρχεται στις 250.000.
Η ψωρίαση είναι μια νόσος ίσων πιθανοτήτων: Άνδρες και γυναίκες και παιδιά διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο εμφάνισης της ψωρίασης. Μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. 
Η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική. Δεν προκαλείται από κάποιον ιό ή παθογόνο μικρόβιο. Δεν μπορείτε να την «κολλήσετε» από κάποιον ή να την μεταδώσετε εσείς σε άλλους.
Η ψωρίαση δεν είναι κάτι παροδικό: Η ασθένεια έχει την τάση να εμφανίζεται και να υποχωρεί και, μερικές φορές, παρουσιάζει ύφεση για μεγάλες χρονικές περιόδους.

Κάποιοι άνθρωποι διαπίστωσαν ότι η ψωρίαση σε αυτούς εμφανίζεται περιοδικά, ως αντίδραση σε συγκεκριμένα ερεθίσματα ή ότι επιδεινώνεται σε συγκεκριμένες εποχές του χρόνου.
Η μέση ηλικία των ασθενών κατά τη διάγνωση της νόσου είναι τα 28 χρόνια και συνήθως πρωτοεμφανίζεται μεταξύ 15 και 35 ετών. Είναι δυνατόν όμως να παρουσιασθεί σε κάθε ηλικία: στην τρίτη ηλικία, σε μικρά παιδιά, ακόμη και σε νεογέννητα. 

Οι βλάβες της νόσου εντοπίζονται συχνότερα στο δέρμα του τριχωτού της κεφαλής, των αγκώνων και των γονάτων. Παρόλα αυτά η νόσος μπορεί να εμφανισθεί και στα νύχια, στις παλάμες, στα πέλματα, στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, στις πτυχές του σώματος και σπάνια στο πρόσωπο.

Στο 30% των περιπτώσεων η νόσος κληρονομείται, δηλαδή 1 στους 3 ασθενείς αναφέρει οικογενειακό ιστορικό ψωρίασης. Έτσι, εάν ένα παιδί έχει τον έναν από τους γονείς ψωριασικό, οι πιθανότητές του να εμφανίσει τη νόσο κυμαίνονται μεταξύ 1:10 έως 1:4, ενώ φθάνουν στο 50% όταν και οι δύο του γονείς πάσχουν από ψωρίαση.


Μορφές Ψωρίασης

Η ιατρική κοινότητα χρησιμοποιεί όρους όπως ήπια, μέτρια ή σοβαρή για να κατηγοριοποιήσει την ψωρίαση. Γενικά, ανάλογα με τη βαρύτητα η ψωρίαση ταξινομείται στις εξής κατηγορίες:

• Ήπια: μόνο λίγες βλάβες, σε ποσοστό λιγότερο από το 3% της συνολικής επιφάνειας του δέρματος.
• Μέτρια: προσβολή στο 3% με 10% της επιφάνειας του δέρματος.
• Σοβαρή: προσβολή πάνω από το 10% της επιφάνειας του δέρματος.

 Ωστόσο, αν δεν είστε σε θέση να αντεπεξέλθετε στις καθημερινές σας δραστηριότητες επειδή η ψωρίαση επηρεάζει για παράδειγμα τα χέρια ή τα πόδια σας, τότε θα πρέπει να θεωρήσετε ότι η ψωρίαση σας είναι σοβαρή ακόμα και αν έχει προσβληθεί λιγότερο από το 10% της επιφάνειας του σώματός σας. Για να μπορέσετε να αντιληφθείτε την έκταση της επιφάνειας δέρματος, σκεφτείτε ότι η παλάμη σας (μαζί με την επιφάνεια των δακτύλων) αντιπροσωπεύει περίπου το 1% της συνολικής επιφάνειας δέρματος του σώματος.

Οι τύποι της ψωρίασης καθορίζονται με βάση την εντόπιση και τη μορφολογία τους. Η πιο συνηθισμένη μορφή είναι η κατά πλάκας ψωρίαση (80%). Ένας ασθενής μπορεί να παρουσιάζει συγχρόνως περισσότερους του ενός τύπου ψωρίασης ή να μεταπέσει από τον έναν τύπο στον άλλο κατά το πέρασμα του χρόνου. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε τον τύπο και τη σοβαρότητα της ψωρίασής σας όταν επιλέξετε μαζί με το γιατρό σας μια θεραπευτική προσέγγιση.

• Μορφολογία: Έχουν περιγραφεί τέσσερις διαφορετικοί μορφολογικοί τύποι της ψωρίασης: κατά πλάκας, σταγονοειδής, φλυκταινώδης, ερυθροδερμική. Για παράδειγμα, στην κατά πλάκας ψωρίαση εμφανίζονται εξέρυθρες βλάβες με αργυρόχρωμα λέπια. Η σταγονοειδής ψωρίαση εκδηλώνεται με τη μορφή μικρών βλαβών σε σχήμα σταγόνας νερού.

Η ερυθροδερμική ψωρίαση είναι πιθανότατα η σοβαρότερη μορφή της ασθένειας και μπορεί να προσβάλλει ολόκληρη την έκταση του δέρματος.

• Εντοπισμός: ανάλογα με την περιοχή του σώματος που προσβάλλεται περισσότερο, μπορούμε να διακρίνουμε την ψωρίαση του τριχωτού της κεφαλής, των παλαμών και των πελμάτων, των νυχιών και των πτυχών του δέρματος (ανάστροφη).

Κατά πλάκας ψωρίαση;
Η πιο διαδεδομένη μορφή της ασθένειας. Η λέξη «πλάκα» χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη σαφώς περιγεγραμμένη περιοχή ερυθρού, επηρμένου δέρματος. Οι πλάκες καλύπτονται από εύθρυπτα ασημόλευκα στοιχεία που ονομάζονται λέπια και αποτελούνται από νεκρά κύτταρα του δέρματος. Τα λέπια αποκολλώνται διαρκώς από τις πλάκες. Η περιοχή του δέρματος που προσβάλλεται από την ψωρίαση είναι γενικά πολύ ξηρή, και μπορεί να παρουσιάσει πόνο, φαγούρα και ρωγμές. Οι  συνηθέστερες περιοχές που προσβάλλονται είναι τα γόνατα, οι αγκώνες, το τριχωτό της κεφαλής, το δέρμα πίσω από τα αυτιά, ο ομφαλός, η μεσογλουτιαία σχισμή, και τα γεννητικά όργανα.

Σταγονοειδής ψωρίαση
Μοιάζει με μικρές, ερυθρές, μεμονωμένες σταγόνες στο δέρμα. Αυτές οι αλλοιώσεις γενικά εμφανίζονται στον κορμό και στα άκρα και κάποιες φορές στο τριχωτό της κεφαλής, ενώ συνήθως δεν είναι τόσο παχιές ή λεπιδώδεις όσο στην κατά πλάκας ψωρίαση. Η σταγονοειδής ψωρίαση συχνά ξεκινά στην παιδική ηλικία ή στην νεαρά ενήλικη ζωή και μπορεί να εμφανισθεί μετά από μια λοίμωξη. Θεωρείται μία ασταθής μορφή, που με το πέρασμα του χρόνου μπορεί να μεταπέσει σε άλλους τύπους ψωρίασης, συνήθως στην κατά πλάκας.

Ανάστροφη ψωρίαση 
Ονομάζεται επίσης και ψωρίαση των πτυχών, και εντοπίζεται στις μασχάλες, στη βουβωνική χώρα, κάτω από τους μαστούς και σε άλλες πτυχές του δέρματος όπως στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και των γλουτών. Αυτός ο τύπος της ασθένειας εκδηλώνεται με τη μορφή λείων, ξηρών περιοχών του δέρματος που είναι ερυθρές και φλεγμονώδεις χωρίς όμως να παρουσιάζουν την απολέπιση που σχετίζεται με την κατά πλάκας ψωρίαση. Στην ανάστροφη ψωρίαση, οι παράγοντες που προκαλούν ερεθισμό είναι η τριβή και ο ιδρώτας, αφού προσβάλλονται δερματικές πτυχές και περιοχές με ιδιαίτερη ευαισθησία. Είναι πιο διαδεδομένη και πιο ενοχλητική στα υπέρβαρα άτομα.

Ερυθροδερμική ψωρίαση
Μια ιδιαίτερα φλεγμονώδης μορφή ψωρίασης που προσβάλλει το 100 (ή σχεδόν το 100%) της επιφάνειας του σώματος, αφήνοντας (ή όχι) ελάχιστο δέρμα ανεπηρέαστο. Μπορεί να εκλυθεί από τη χρήση ορισμένων φαρμάκων (π.χ., κορτιζόνη), από ένα σοβαρό ηλιακό έγκαυμα ή να προκύψει από άλλους τύπους ψωρίασης που δεν έχουν αντιμετωπιστεί κατάλληλα. Ολόκληρο το δέρμα είναι κόκκινο, πρησμένο, με έντονο κάψιμο ή/και πόνο. Ο ασθενής είναι σε κακή γενική κατάσταση, μπορεί να εμφανίζει πυρετό και ηλεκτρολυτικές διαταραχές. Χωρίς θεραπεία μπορεί να αποβεί θανατηφόρα. Είναι η πιο σπάνια μορφή της νόσου.

Φλυκταινώδης ψωρίαση
Στην φλυκταινώδη ψωρίαση οι βλάβες του δέρματος έχουν τη μορφή φυσαλίδων με πυώδες υγρό, που ονομάζονται φλύκταινες. Οι φλύκταινες μπορεί να εμφανίζονται διάσπαρτα σε όλο το σώμα (γενικευμένη φλυκταινώδης ψωρίαση) ή να περιορίζονται τοπικά, ιδιαίτερα στα χέρια και στα πόδια (ακροφλυκταίνωση). Η μέση ηλικία εμφάνισης της ακροφλυκταίνωσης είναι τα 50 και προσβάλλονται συχνότερα γυναίκες. Είναι μια μορφή της νόσου ιδιαίτερα δύσκολη στην αντιμετώπισή της και υποτροπιάζει συχνά.
Όταν η φλυκταινώδης ψωρίαση προσβάλλει εκτεταμένες περιοχές του δέρματος, αποκαλείται γενικευμένη φλυκταινώδης ψωρίαση του von Zumbusch. Ονομάστηκε έτσι από το γιατρό ο οποίος την πρωτοπεριέγραψε στις αρχές της δεκαετίας του 1900. 
Σε αυτή τη σχετικά σπάνια μορφή της νόσου, εμφανίζονται εκτεταμένες περιοχές κόκκινου δέρματος που είναι επώδυνο και ευαίσθητο, με κατά τόπους διάσπαρτες φλύκταινες -φυσαλίδες με μη μολυσματικό πύον- που αποξηραίνονται, και στη συνέχεια επανεμφανίζονται σε επαναλαμβανόμενους κύκλους που διαρκούν αρκετές ημέρες. Είναι μια πολύ σοβαρή μορφή και αντιμετωπίζεται δύσκολα. Η μέση ηλικία των ασθενών με φλυκταινώδη ψωρίαση είναι 50 αλλά το ηλικιακό εύρος είναι μεγάλο.

Ψωρίαση του τριχωτού της κεφαλής;
 Χαρακτηρίζεται από βλάβες σε μορφή πλακών που εντοπίζονται στο δέρμα του τριχωτού της κεφαλής. Σχεδόν οι μισοί ασθενείς με ψωρίαση εμφανίζουν προσβολή του τριχωτού της κεφαλής τους.

Ψωρίαση στα νύχια
 Εκδηλώνεται με τη μορφή διάσπαρτων, βαθιών βοθρίων στα νύχια. Τα νύχια μπορεί να αποκολλώνται από το δέρμα ή να παχύνονται υπερβολικά. Τα νύχια των χεριών προσβάλλονται συχνότερα από τα νύχια των ποδιών. Η κλινική εικόνα μπορεί να μοιάζει με μυκητιασική λοίμωξη των νυχιών (ονυ-χομυκητίαση), η οποία θα πρέπει να αποκλειστεί με εργαστηριακό έλεγχο. Στους ασθενείς με ψωριασική αρθρίτιδα η συχνότητα της ψωρίασης των ονύχων είναι περίπου 80%.

Ψωριασική αρθρίτιδα
Είναι μια φλεγμονώδης αρθροπάθεια που σχετίζεται με την ψωρίαση. Η κατάσταση μοιάζει και συγχέεται με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα (ΡΑ). Ωστόσο, οι ασθενείς με ψωριασική αρθρίτιδα συνήθως έχουν αρνητικές εξετάσεις αίματος για ΡΑ (<10% είναι θετικοί για ΡΑ έναντι του 80% των ασθενών με PA).

Πως μπορεί να διαγνωστεί η ψωρίαση; 
Συνήθως η ψωρίαση μπορεί να διαγνωστεί με βάση την κλινική εικόνα. Ωστόσο, αν είναι απαραίτητο, ο γιατρός μπορεί να πάρει ένα μικρό κομμάτι δέρματος (βιοψία) για ιστολογική εξέταση προκειμένου να επιβεβαιωθεί η ψωρίαση και να αποκλειστούν άλλες ασθένειες, όπως το έκζεμα, μια μορφή καρκίνου που ονομάζεται δερματικό λέμφωμα Τ-κυττάρων, τα φαρμακευτικά εξανθήματα και μια προκαρκινική βλάβη γνωστή ως νόσος Paget. Αν την εμφάνιση της ψωρίασης ακολούθησε μια φαρυγγίτιδα, μπορεί να ληφθεί επίχρισμα από το φάρυγγα για να διαπιστωθεί αν υπάρχει μικροβιακό αίτιο. Αν ναι, πιθανόν να σας χορηγηθεί ένα αντιβιοτικό. Αν έχετε επίσης επώδυνες αρθρώσεις, ο γιατρός πιθανότατα να σας ζητήσει εξέταση αίματος για ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Θεραπείες

Προς το παρόν δε μπορούμε να μιλάμε για «ίαση» της νόσου, αλλά για εξαγνισμού του δέρματος από το ψωριασικό εξάνθημα. Με τις θεραπευτικές επιλογές που διαθέτουμε, μπορούν να επιτευχθούν μεγάλες περίοδοι ύφεσης. Οι ασθενείς συχνά δοκιμάζουν «κυκλικά» ή για σύντομα χρονικά διαστήματα τις διαθέσιμες θεραπείες, καταλήγοντας σε εκείνη ή εκείνες που δρουν αποτελεσματικότερα και ασφαλέστερα στην περίπτωσή τους.

Είδη θεραπειών

• Tοπικές θεραπείες
 Μία τοπική αγωγή χρησιμοποιείται μόνο για εξωτερική χρήση και εφαρμόζεται απευθείας στην προσβεβλημένη περιοχή του δέρματος. Η θεραπεία αυτή είναι συνήθως μία κρέμα ή αλοιφή. Οι τοπικές θεραπείες είναι θεραπείες πρώτης γραμμής, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι οι συγκεκριμένες θεραπείες συνήθως εφαρμόζονται πριν από τις συστηματικές. Οι συνήθεις τοπικοί θεραπευτικοί παράγοντες περιλαμβάνουν: τα κορτικοστεροειδή, τα ανάλογα της βιταμίνης D, την ταζαροτένη, τους αναστολείς της καλσινευρίνης, την ανθραλίνη, την πίσσα και το σαλικυλικό οξύ.

• Συστηματικές θεραπείες
 Ο όρος «συστηματική» αναφέρεται στην οδό χορήγησης της θεραπείας, η οποία φθάνει στα κύτταρα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Οι συστηματικές αγωγές χρησιμοποιούνται συνήθως όταν οι τοπικές αγωγές έχουν αποτύχει να ελέγξουν τα συμπτώματα, ή σε περιπτώσεις που η ψωρίαση είναι σοβαρότερης μορφής. Μπορεί να έχουν μορφή χαπιών ή ενέσεων. Οι συνήθεις συστηματικές θεραπείες είναι η μεθοτρεξάτη, τα ρετινοειδή και η κυκλοσπορίνη.

• Φωτοθεραπεία
 Η δράση του φυσικού ηλιακού φωτός στην ψωρίαση είναι καλά τεκμηριωμένη. Η υπεριώδης (UV) ακτινοβολία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία μέτριων προς σοβαρών περιπτώσεων ψωρίασης, οι οποίες παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στις τοπικές θεραπείες. Υπάρχουν διαφορετικά είδη φωτοθεραπείας:ευρέως ή στενού φάσματος UVB, PUVA (φωτοχημειοθεραπεία) και με ειδικό laser.

• Βιολογικές Θεραπείες
 Oι βιολογικές θεραπείες αποτελούν την πιο πρόσφατη προσθήκη στο οπλοστάσιο των θεραπειών κατά της ψωρίασης. Ονομάζονται έτσι διότι είναι πρωτεΐνες που παράγονται εργαστηριακά, με εξελιγμένες βιοτεχνολογικές μεθόδους, από ζωντανά 
κύτταρα. 


Πως διαγράφεται το μέλλον;
Σήμερα είναι γνωστά πολλά περισσότερα για την ψωρίαση απ’ ότι πριν λίγες δεκαετίες. Οι ερευνητές διευρύνουν συνεχώς τις γνώσεις τους κυρίως γύρω από το ρόλο του ανοσιακού συστήματος του οργανισμού στην παθογένεια της νόσου και για τον τρόπο που τα διάφορα γονίδια καθιστούν κάποιους περισσότερο επιρρεπείς στην εμφάνιση ψωρίασης. Όλα αυτά και άλλα που βρίσκονται σε εξέλιξη προοιωνίζουν αισιοδοξία για την οριστική αντιμετώπιση της νόσου.

Σωματείο Υποστήριξης Ασθενών με Ψωρίαση ‘ΚΑΛΥΨΩ’
Έβρου 1, 115 28 Αθήνα
τηλ: 210 7212002
fax: 210 7212003
site: www.kalipso.gr
email: info@kalipso.gr
facebook: www.facebook.com/somateiokalipso
twitter: twitter.com/SomateioKalipso