Βλέπω τούβλινο τοίχο και μικρή αλέα. Το διαμέρισμα στην πλατεία Εξαρχείων ήταν ρετιρέ και από τη βεράντα έβλεπα άλλα ρετιρέ. Εμεινα τόσα χρόνια στην πλατεία Εξαρχείων ακριβώς επειδή εκείνο το διαμέρισμα ήταν καταπληκτικό - δεν έμεινα για τη συνοικία, η οποία εξέπιπτε μέρα με τη μέρα. Οταν το κληρονόμησα -ήταν το διπλό ιατρείο των γονιών μου- τα Εξάρχεια δεν είχαν γίνει ακόμα το απαίσιο μέρος που έγιναν. Πολλά έχουν αλλάξει από τότε… Τώρα, στην Αγγλία, βρίσκομαι μακριά από τα μανιασμένα πλήθη.
- Αναρωτιούνται και εκεί τις τελευταίες μέρες τι είναι τελικά αυτός ο αντισυμβατικός και διαφορετικός τύπος πολιτικού, ο -χωρίς γραβάτα- Yanis Varoufakis;
Ο κάθε άνθρωπος και ο κάθε πολιτικός έχει την προσωπικότητά του. Δεν θα ήθελα να σχολιάσω τους πολιτικούς ως προς τις ενδυματολογικές τους προτιμήσεις. Ετσι κι αλλιώς, ό,τι κάνουμε και ό,τι δεν κάνουμε μάς χαρακτηρίζει: όταν ο κύριος Βούτσης πηγαίνει στο Μέγαρο Μαξίμου μασώντας τσίχλα και την πετάει στους θάμνους δείχνει την κουλτούρα του - ή την έλλειψή της. Αλλά τέτοιου είδους πράξεις και μικρογεγονότα είναι πάντοτε μέρος της αλήθειας, όχι ολόκληρη η αλήθεια. Το ζήτημα, λοιπόν, είναι να κάνουν οι πολιτικοί τη δουλειά τους με σοβαρότητα και συνέπεια κι ας φοράνε ό,τι τους εκφράζει περισσότερο. Αν με ρωτάτε τι μου αρέσει εμένα προσωπικά, θα έλεγα ότι μου αρέσει το καλό ντύσιμο, όχι η περιβολή του αγωνιστή με το αμπέχονο. Αλλά ίσως αυτό είναι αυτονόητο.
- Εσύ έχεις εμπιστοσύνη στον Γιάνη Βαρουφάκη; Ή σε τρομάζει το γεγονός ότι μπορεί να είναι ο πρωταγωνιστής μιας μελλοντικής καταστροφής της χώρας, μιας πτώχευσης ή ακόμη και μιας κοινωνικής έκρηξης;
Δείχνω εμπιστοσύνη σε όλους τους πολιτικούς - στην αρχή. Και εύχομαι να τα καταφέρουν. Δεν είμαι αρνητική. Εξάλλου, όπως έχω πει πολλές φορές, δεν κατεβαίνω ποτέ στον δρόμο, δεν διαμαρτύρομαι δημοσίως. Συνήθως παρακολουθώ τους πολιτικούς όπως παρακολουθεί κανείς ένα παιδί που κάνει τα πρώτα του βήματα ή λέει τις πρώτες του λέξεις. Είμαι έτοιμη να πω «μπράβο» ακόμα και σε κάτι θετικό με μικρή αξία. Επομένως, προς το παρόν περιμένω. Εχουμε αναθέσει στον κ. Βαρουφάκη μια πολιτική δουλειά ώστε εμείς οι υπόλοιποι να κάνουμε τις δικές μας δουλειές. Ο καθένας ας κάνει αυτό που έχει να κάνει όπως μπορεί καλύτερα.
- Θεωρείς πως είναι μέρος ενός περίεργου επικοινωνιακού παιχνιδιού, μιας lifestyle αντίληψης, το γεγονός ότι κάποιες γυναίκες -οι «Βαρουφίτσες»- τον βρίσκουν ακόμη και σέξι;
Το ότι έχουμε κέφι και ενέργεια για τέτοια πράγματα είναι αρκετά καθησυχαστικό. Κάποιες γυναίκες έβρισκαν σέξι και τον Οσάμα Μπιν Λάντεν… Θέλω να πω, όλοι οι άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, έχουν τους θαυμαστές τους, ιδιαίτερα στο επίπεδο του σεξαπίλ. Αυτή η ποικιλία προτιμήσεων κάνει την ανθρωπότητα ενδιαφέρουσα.
- Θα μπορούσε ο Γιάνης να είναι ένας εν δυνάμει μυθιστορηματικός ήρωάς σου;
Δεν τον ξέρω καθόλου. Βλέπω απλώς μια δημόσια εικόνα. Για να απαντήσω σ’ αυτό πρέπει να μάθω περισσότερα για όσα σκέφτεται και αισθάνεται.
- Πέρα από το χιούμορ, δεν θεωρείς επιτυχία αυτής της κυβέρνησης το γεγονός ότι, από τις πρώτες κιόλας μέρες που ανέλαβε την εξουσία, ολόκληρη η Ευρώπη ασχολείται με την Ελλάδα και τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζει;
Είναι απολύτως απαραίτητο να ασχοληθεί η Ευρώπη με την, κατά τη γνώμη μου, λανθασμένη κατεύθυνση του προγράμματος βοήθειας στην Ελλάδα. Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις - το λέμε και το ξαναλέμε, έχω βαρεθεί! Το να προσπαθούμε να εξοφλήσουμε το χρέος είναι μία και μοναδική διάσταση: πρέπει να γίνουν μια σειρά από άλλα πράγματα για να βελτιωθεί η θέση μας και, παραλλήλως, να δώσουμε πίσω αυτά που χρωστάμε. Ελπίζω να μη γινόμαστε γραφικοί ή γελοίοι σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
- Πιστεύεις πως ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η ελπίδα για μια νέα χώρα απαλλαγμένη από νοοτροπίες του παρελθόντος και μνημονιακά δεσμά, ή παραμένεις πιστή σε εκείνη την άποψη που είχες εκφράσει πριν από έναν περίπου μήνα πως «ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα πατριδολεβέντικο, χωριάτικο, ανάγωγο και άξεστο»;
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτό το κόμμα, το πατριδολεβέντικο, αλλά, όπως όλα, υφίσταται επιρροές και μεταλλάξεις. Τίποτα δεν μπορεί να επιζήσει όταν παγώνει στον χρόνο. Επομένως, ας δούμε πώς θα εξελιχθεί τώρα που βρίσκεται στη θέση της κυβέρνησης, όχι της αντιπολίτευσης. Οταν είχε ποσοστό 3%, ψήφιζα ακόμα κι εγώ ΣΥΡΙΖΑ: για διάφορα κοινωνικά ζητήματα όπως ο διαχωρισμός Εκκλησίας - κράτους, το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης κ.τ.λ. Τότε ήταν ένα μικρό κόμμα με -ας πούμε- κάποια ευρωπαϊκά αιτήματα. Υστερα εξελίχθηκε σε αυτό που βλέπουμε σήμερα… Θα δούμε τι θα συμβεί στο μέλλον: αν θα απαλλαγεί από τις αναρχοειδείς συγγένειες, από τις πασοκικές συνδικαλιστικές, από την αναίδεια και τον τοξικό συναισθηματισμό, από το κοινωνικό μίσος που φέρουν πολλοί οπαδοί του κ.τ.λ.
- Οικτίρεις τον εαυτό σου που κάποτε είχες ψηφίσει Τσίπρα;
Ποτέ δεν ψήφισα κάποιον με πεποίθηση. Ανέκαθεν ψήφιζα με μισή καρδιά. Οπως πολλοί Ελληνες.
- Θεωρείς πως μια συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - Ποταμιoυ θα δημιουργούσε μεγαλύτερη δικλίδα ασφαλείας για τη χώρα από αυτή που έχουμε ήδη;
Ναι, αλλά το ερώτημα είναι θεωρητικό. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πολλά κοινά με τους ΑΝ.ΕΛ., παρότι δεν το παραδέχεται. Στην ουσία συνεργάζεται με ένα κόμμα που περιφρονεί, αλλά με το οποίο μοιράζεται τον πατριωτισμό και τον λαϊκισμό.
- Ποιο είναι τελικά, κατά τη γνώμη σου, το βαθύτερο πρόβλημα της Ελλάδας; Πολιτικό, ηθικό, οικονομικό ή υπαρξιακό;
Ολα μαζί φυσικά. Το ΠΑΣΟΚ οδήγησε την Ελλάδα σε λανθασμένο δρόμο, σε δρόμο που φαινόταν εύκολος και υπερήφανος. Γίναμε παράσιτα της Ευρώπης, η παιδεία κατέρρευσε, το αριστερό κατεστημένο αναποδογύρισε τις αξίες της πολιτικής κοινωνίας.
- Εσύ συνεχίζεις να μην ανήκεις πουθενά, «σε καμιά γενιά, σε καμιά χώρα»;
Δεν ανήκω πουθενά και παντού είναι σπίτι μου.
- Τότε τι είναι αυτό που σε κάνει να ξεχωρίζεις ως Ελληνίδα σε σχέση με άλλους λαούς που έχεις γνωρίσει, έχεις ζήσει και συναναστραφεί;
Η ελληνική γλώσσα με χαρακτηρίζει. Και μερικά από τα εθνικά μας χαρακτηριστικά: η φιλοξενία, το φιλότιμο… Ακούγονται κλισέ και είναι κλισέ. Αλλά είναι επίσης αλήθεια.
- Συμφωνείς με αυτούς που λένε πως το κύριο πρόβλημα από το οποίο πάσχουν οι σημερινοί Ελληνες είναι η έλλειψη παιδείας; Ή είναι κι άλλα - τα οποία ίσως να μην ομολογούμε ούτε στους ίδιους μας τους εαυτούς;
Ολοι οι λαοί πάσχουν από έλλειψη παιδείας. Το πρόβλημά μας στην Ελλάδα είναι ότι δεν ξεχωρίζουμε το καλό από το κακό, το σωστό από το λάθος, την αξία από την απαξία.
- Η πραγματικότητα επηρεάζει τον τρόπο που γράφεις ή τα θέματα με τα οποία καταπιάνεσαι; Τώρα, για παράδειγμα, με τι ασχολείσαι; Κάτι είχα διαβάσει για ένα δοκίμιο περί πλουραλισμού και πολυπολιτισμικότητας.
Εκτός από το μυθιστόρημα που έχει φόντο τον αγγλικό εμφύλιο, τελειώνω ένα δοκίμιο για τον πλουραλισμό (είμαι υπέρ) και την πολυπολιτισμικότητα (είμαι εναντίον).
- Συνήθως οι ήρωές σου, όπως ο Σαλ στην τελευταία σου νουβέλα «Μηχανικοί καταρράκτες», είναι άνθρωποι αξιαγάπητοι. Γιατί; Δεν υπάρχουν κακοί ήρωες, όπως δεν υπάρχουν και κακοί άνθρωποι;
Βρίσκω τους περισσότερους ανθρώπους γλυκούληδες.
- Κι έτσι συνεχίζεις να δείχνεις επιείκεια στους ανθρώπους, στα ελαττώματά τους, ακόμη και αν κάποια από αυτά σε πληγώνουν προσωπικά;
Δείχνω επιείκεια και κάνω χιούμορ. Παρατηρώ πολλούς ανθρώπους να κάνουν παράξενα ή τρελά πράγματα. Τίποτα δεν με πληγώνει: αν δεν είμαι άρρωστη ή άστεγη, δεν έχω κανένα παράπονο.
- Υπάρχει κάτι που να σε κάνει να κλαις; Ή τέτοιες έντονες εκδηλώσεις συναισθημάτων τελείωσαν για σένα από τότε που μπήκες στην εποχή της ωριμότητας;
Κλαίω με μαύρο δάκρυ. Παλιότερα ήμουν πιο ψυχρή. Τώρα το πάω κλαφτό - απλώς διότι μερικά πράγματα είναι για γέλια και άλλα για κλάματα.
- Με τι έκλαψες τελευταία φορά - και στις δύο περιπτώσεις;
Μια σκηνή από την ταινία «Wild» είναι τόσο συγκινητική που μπορεί να θεωρηθεί χειριστική εκ μέρους του σεναριογράφου και του σκηνοθέτη. Τα γέλια είναι συχνότερα: γελάω κάθε πρωί με την εκπομπή «Ο,τι να ’ναι» που ακούω στον ΣΚΑΪ.
- Φοβάσαι κάτι για τον εαυτό σου;
Φοβάμαι μήπως πάθω φρικτή ασθένεια και εκδημήσω εις Κύριον, στον οποίο, εξάλλου, δεν πιστεύω.
- Και το «Παναγιά μου, κάνε το θαύμα σου και βόηθα!» με τι το αντικατέστησες;
Βάλε τα δυνατά σου, διατήρησε την ψυχραιμία σου, όλα θα πάνε καλά. Το 80% των καταστροφών που φοβόμαστε δεν συμβαίνουν ποτέ.
- Καλά, δεν φοβάσαι τα μαύρα καζάνια που σε περιμένουν; Ή «εδώ είναι ο παράδεισος κι η κόλαση εδώ», που λέει κι ένα παλιό λαϊκό τραγούδι της Βίκυς Μοσχολιού;
(γελάει) Θυμάμαι τον θείο μου τον Κώστα όταν πέθαινε: «Θεός, παράδεισος, κόλαση… Σαχλαμάρες!», είπε. Και επανέλαβε: «Σαχλαμαααάρες!».
